Warszawskie Muzeum Ziemi czeka niepewna przyszłość. Majestatyczna Willa Pniewskiego i pałacyk Branickich mogą wkrótce zmienić właściciela. Decyzja Polskiej Akademii Nauk o wystawieniu ich na sprzedaż wzbudziła wiele kontrowersji, zwłaszcza wśród entuzjastów architektury.
Nie jest pewne, czy po sprzedaży willi, która mieści Muzeum Ziemi i jest architektoniczną perłą, budynek będzie nadal dostępna dla publiczności. A co więcej, czy będzie można oglądać jej wnętrza. Willa Pniewskiego, dzieło jednego z najbardziej renomowanych polskich architektów, Bohdana Pniewskiego, jest symbolem warszawskiego modernizmu. Jej historia i unikalne pomieszczenia przyciągają licznych zwiedzających.
Pałacyk Branickich na wiślanej skarpie
Willa Pniewskiego jest jednym ze sztandarowych dzieł polskiego modernizmu. Stoi się przy Al. Na Skarpie 27, na cyplu skarpy wiślanej. Dawniej w ogrodzie znajdował się pałacyk Kazimierza Poniatowskiego, brata króla Stanisława Augusta. Pałac otaczało dookoła szesnaście kolumn, tworząc zadaszone galerie. Podobno istniała tu loża masońska.
Tereny przechodziły wielokrotnie z rąk do rąk. Wreszcie Rodzina Branickich w latach 1887-1919 urządziła w pałacu Muzeum Zoologiczne Branickich. Po I wojnie światowej działało tam Państwowe Muzeum Zoologiczne w Warszawie.
Dom Pniewskiego - unikalna architektura
Pniewski nabył stojącą nieopodal willę w 1936 roku i przebudował na własny dom - zachował w niezmienionej formie najstarszą jego partię od strony ogrodu, a na wyższej kondygnacji nadbudował nowe pomieszczenie, które otoczone zostało tarasem widokowym. Architekci uważają, że willa Pniewskiego to jeden z najciekawszych przykładów wykorzystania kamienia we współczesnej architekturze.
Na lewym górnym narożniku znajduje się pole z inskrypcją “SCANDIUS/ DD AR/ FZ/ TAM :RC+ CO”, co znaczy „Pnący się przebudował świątynię masonów i zamieszkał w niej”. Tego rodzaju elementy dekoracyjne nie pojawiały się dotąd w architekturze Warszawy.
Wnętrza willi Pniewskiego
Również wnętrza domu są niebanalne i wykończone m.in. kamiennymi ścianami pokrytymi martwicą wapienną. Posadzki z ciemnego i jasnego marmuru zestawione są z dębową posadzką. W salonie zachował się do dziś piaskowcowy kominek o tradycyjnych formach. Ale tym, co przyciąga szczególną uwagę jest sufit w gabinecie - w betonie zatopiono oryginalne ludowe misy.
Na najniższej kondygnacji znajdowała się pracownia architekta. Z salonu-jadalni można było wyjść na wspomniany taras. A wyżej znajdowały się pokoje prywatne.
Podczas Powstania Warszawskiego toczyły się ciężkie walki w rejonie Sejmu i Powiśla. W połowie września rannych zostało tu kilku powstańców, m.in. nieznany z imienia i nazwiska powstaniec z obsługi Piata, który z willi ostrzeliwał niemieckie czołgi atakujące budynek od strony Sejmu.
Kiedy po śmierci architekta w 1965 roku spadkobiercy przekazali dom Muzeum Ziemi, na klatce schodowej wyłożonej marmurem znaleziono ślady krwi (marmur chłonie czerwone kolory i nie daj boże wylać na niego wino).
21 kwietnia 1980 roku z inicjatywy PAN-u umieszczono tablicę z napisem:
Utrwalone w marmurze ślady krwi przelanej przez nieznanego Powstańca Warszawy w 1944 roku.
Kontrowersyjna decyzja PAN-u
Polska Akademia Nauk tłumaczy swoją decyzję finansowymi trudnościami, które uniemożliwiają jej utrzymanie i renowację budynku. Jednak dla wielu takie wyjaśnienie jest niewystarczające. Eksperci w dziedzinie architektury podkreślają, że willa nie jest tylko budynkiem, który można oglądać z zewnątrz, ale żywą historią Warszawy z jej przepięknymi wnętrzami - klasyką modernizmu.
Willa Pniewskiego była nie tylko miejscem pracy architekta, ale również jego domem. Jej wnętrza, podzielone na strefy pracy, reprezentacji i prywatności, są świadectwem wizji i talentu Pniewskiego.
Petycja w obronie willi Pniewskiego
W obronie historycznego miejsca powstała internetowa petycja, która zdobyła już tysiące podpisów. Wielu ludzi dostrzega w willi nie tylko jej wartość architektoniczną, ale również historyczną, zwłaszcza w kontekście Powstania Warszawskiego.
Eksperci podkreślają, że Muzeum Ziemi ma wyjątkową lokalizację na warszawskiej skarpie, która pozwala lepiej zrozumieć geologię i historię miasta. Może to być np. idealne miejsce dla nowego oddziału Muzeum Warszawy, poświęconego historii architektury miasta.
Pniewski architektem modernizmu
Bohdan Pniewski, twórca willi, był pionierem modernizmu w Polsce. Jego prace odzwierciedlają zmieniające się oblicze Warszawy w trudnych czasach międzywojennych i powojennych. W 1932 roku rozpoczął przebudowę dawnego pałacu Brühla na siedzibę Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Zaś w 1938 roku zaprojektował gmach Polskiego Radia.
Pniewski był autorem tak znanych gmachów jak Sejm, Sądy na Lesznie, Dom Chłopa czy Szkoła Baletowa. Zrekonstruował i rozbudował również zniszczony w czasie II wojny światowej Teatr Wielki.
Mówi się o nim, że był też twórcą domów, projektował bowiem wille dla zamożniejszej warstwy społeczeństwa. Był autorem m.in. domu Zygmunta Ołdakowskiego na Saskiej Kępie czy willę Franciszka Nowickiego w Konstancinie.
Chociaż przyszłość Muzeum Ziemi jest niepewna, na razie wciąż pozostaje otwarte dla publiczności. Zaprasza od poniedziałku do piątku w godz. 9.00-16.00.
