Matejko wykazywał szczególne zainteresowanie historią i zabytkami. Nie tylko malował obrazy historyczne, ale działał także na rzecz ochrony zabytków.
Jan Matejko brał udział w restauracji Sukiennic i Bazyliki Mariackiej w Krakowie, należał do komitetu odbudowy Wawelu. Ponadto kupował zabytkowe przedmioty, które stawały się elementem wystroju jego domu lub służyły za modele do obrazów.
Szczególnie interesowały go dawne stroje, czego owocem stał się zbiór licznych rysunkowych studiów zatytułowany "Ubiory w Polsce 1200-1795" (1860). Jan Matejko zgromadził także sporą kolekcję dawnych ubiorów, tkanin z jedwabiu, atłasu, adamaszku czy aksamitu. Szczególnie interesujące są między innymi renesansowa dalmatyka z aksamitnego brokatu przetykanego złotymi nićmi, z wzorami owoców granatu, przedstawiona w "Hołdzie pruskim" i w "Bitwie pod Grunwaldem" czy uszyta z granatowego jedwabiu suknia z 1815 roku w stylu empire. W zbiorach Jana Matejki zobaczyć można wiele dodatków, takich jak obuwie, pasy, koronki, kołnierzyki, rękawy, mankiety, sakiewki i wachlarze.
W kolekcji znajdują się stroje projektowane przez samego artystę, nie tylko na potrzeby własnych obrazów, ale również na przykład kostiumy balowe. Wszystkie te kreacje i ozdoby są prezentowane na wystawie "Wielka rekwizytornia artysty" w Domu Matejki.
