Wystawa stała Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Największa zrealizowana dotąd w Polsce narracyjna ekspozycja historyczna została otwarta 28 października 2014 roku. Nad realizacją wystawy stałej Muzeum POLIN, prezentującej tysiącletnią historię narodu żydowskiego na ziemiach polskich, pracowało studio architektoniczne Nizio Design International.

Galeria "Pierwsze spotkania", fot. M. Starowieyska, D. Golik

Osiem muzealnych galerii wypełnia przygotowana specjalnie na potrzeby ekspozycji scenografia. Specyfika historii opowiadanej w przestrzeni wystawy i stosunkowo niewielka ilość zachowanych zabytkowych obiektów wymagały od projektantów stworzenia od podstaw form, przedmiotów i materiałów nawiązujących do tych sprzed stuleci. Wymagały także odtwarzania historii przy użyciu nowatorskich rozwiązań technicznych i technologicznych, a tym już istniejącym, nadawania nowych funkcji, form i zastosowań.

Duża część elementów wystawy to unikatowe prototypy, które nigdy wcześniej nie były wykorzystywane w tego typu ekspozycjach. Wystawa bazuje na pasywnych i aktywnych stanowiskach multimedialnych, meblach, malowidłach i elementach dekoracyjnych, a także nielicznych zabytkowych obiektach. Wszystkie części składowe ekspozycji wykonywane były przez wyselekcjonowane zespoły architektów, historyków, grafików, rzemieślników, artystów plastyków, animatorów oraz wizualizatorów. Scenografia każdej galerii układa się w odrębną pod względem formy oraz treści opowieść, a jej poszczególne elementy stylizowane są na daną epokę.

Studio architekta Mirosława Nizio pracowało nad projektem i realizacją wystawy stałej w latach 2011-2014. Zarówno aranżacja przestrzeni, jak też zastosowane materiały podporządkowane są logice narracji historycznej.

Otwierająca ekspozycję galeria "Las” to instalacja inspirowana legendami związanymi z przybyciem i osiedleniem się Żydów na polskich ziemiach. W galerii "Pierwsze spotkania" wykonane ręcznie przez polskich artystów i konserwatorów malowidła oraz zdobienia stanowią tło dla opowieści o losach żydowskich osadników na przestrzeni kilku stuleci, od 960 do 1500 roku. Malowidła powstawały na komputerach, następnie artyści przenosili je w skali 1:50 na papier. Ostatnim etapem tworzenia było odwzorowanie kreski na tynku mineralnym.

Galeria "Paradisus Iudaeorum", fot. M. Starowieyska, D. Golik

Najistotniejszym elementem scenograficznym galerii "Paradisus Iudaeorum", ukazującej Złoty Wiek społeczności żydowskiej, jest tworzona przez 6 miesięcy interaktywna makieta Krakowa i Kazimierza.

-Misterna konstrukcja składa się z ponad tysiąca elementów. Umieściliśmy w niej interaktywne ekrany, a na makietę rzucane są multimedialne projekcje. Całość pokazuje, jak działała żydowska gmina - mówi Mirosław Nizio.

Galeria "Miasteczko", fot. M. Starowieyska, D. Golik

Poświęconą XVII- i XVIII-wiecznej historii galerię "Miasteczko" wypełniają konstrukcje typowego wnętrza domu, karczmy, straganów z żydowskiego targowiska, zbudowane z dębowego drewna przez współpracujących z NDI rzemieślników. Umieszczone tu multimedia, rekwizyty i animacje przedstawiają sceny z codziennego życia Żydów. Centralnym punktem galerii jest zrekonstruowana drewniana bima oraz unoszący się nad nią dach i zdobione sklepienie synagogi z Gwoźdźca.

Galeria "Wyzwania Nowoczesności" pokazuje okres od pierwszego rozbioru Polski aż do 1914 roku.

- Zwiedzanie rozpoczynamy zasiadając przy interaktywnym stole, pokazującym historię geopolitycznych podziałów w okresie rozbiorów - opowiada architekt.

Uwagę przyciąga symboliczny pusty tron wykonany przez rzemieślników w całości z emaliowanego szkła. W dalszej części galerii znajduje się sala stylizowana na halę dworca kolejowego. Umieszczona tu multimedialna prezentacja pokazuje wkład Żydów w budowanie sieci kolejowej, ale też masowe migracje. Można tu także zobaczyć wykonaną ze specjalnie wypalanych cegieł kopię bramy fabryki Izraela Poznańskiego w Łodzi oraz prezentację dotyczącą rozwoju przemysłu w XIX wieku.

Galeria "Na żydowskiej ulicy", , fot. M. Starowieyska, D. Golik

Galeria "Na żydowskiej ulicy" dedykowana jest dwudziestoleciu międzywojennemu. Jej sercem jest zrekonstruowana w muzealnej przestrzeni dawna ulica Zamenhofa. Sześciometrowe białe elewacje kamienic stają się płaszczyzną do wyświetlania projekcji przedstawiających dawne fasady budynków z szyldami restauracji, warsztatów i sklepików. Wprost z ulicy można wejść do pomieszczeń, w których kryją się sale stylizowane na kino czy kawiarnię, poświęcone życiu kulturalnemu i politycznemu międzywojnia. Osobne pomieszczenia poświęcone są dzieciństwu i edukacji.

Galeria "Zagłada" odnosi się do okresu II wojny światowej. Wykorzystane tu środki plastyczne i ikonografia bardziej niż w innych galeriach bazują na symbolicznym ujęciu trudnego tematu. Projektanci unikają dosłowności i epatowania grozą w ukazywaniu tragicznych losów Żydów. Inna jest konstrukcja sal galerii. Wąskie korytarze, pochylone ściany, ciemniejsza kolorystyka i stłumione światło, a także zastosowane materiały, takie jak beton czy rdzewiejąca stal, wzmagają nastrój niepokoju, dramatu i osaczenia. Budują one wyraźny kontrast między tą a pozostałymi częściami ekspozycji.

Ostatnia galeria "Powojnie" poświęcona jest okresowi po 1945 roku. Tutaj prezentowana jest m.in. działalność klubów Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce oraz skutki powojennych pogromów i antysemickiej nagonki władz PRL.

W pracach nad projektowaniem i konstruowaniem ekspozycji w latach 2011-2014 uczestniczyło w sumie 140 osób. Zespół projektowy pod wodzą Mirosława Nizio dedykowany do stworzenia ekspozycji liczył 40 osób. W realizacji i pracach budowlanych brało udział około 100 osób ze strony podwykonawców.

-Projektując i realizujące ekspozycję stałą dbaliśmy o zastosowanie najlepszych materiałów, które spełniają wszelkie normy jakości, estetyki i bezpieczeństwa - mówi Mirosław Nizio.

Wykorzystane w konstruowaniu materiały takie jak drewno, beton czy stal będą w szlachetny sposób się starzeć i nabierać wyrazu wraz z upływem czasu. Troska o wykończeniowe detale, zastosowanie najnowocześniejszych, funkcjonalnych rozwiązań wystawienniczych, zaowocowało powstaniem największej i jednej z najbardziej spektakularnych narracyjnych ekspozycji w Polsce. Same prace projektowe trwały półtora roku, natomiast budowa ekspozycji zajęła ponad dwa lata.

Wystawa stała Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN została otwarta 28 października 2014 roku.