Nowy Rok zaczniemy z przytupem! W styczniu w Muzeum Sztuki Nowoczesnej odbędzie się pierwsza w historii nowego budynku wystawa, w MOCAK-u ekspozycja o jedzeniu. A wszystko w wesołej atmosferze Piwnicy pod Baranami.

Droga do ocalenia: wystawa Refugees Welcome. Osoby artystyczne na rzecz osób z doświadczeniem migracji i uchodźstwa

Już po raz ósmy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie wraz z Towarzystwem Przyjaciół Muzeum gości wystawę i współorganizuje aukcję charytatywną środowiska artystycznego na rzecz osób z doświadczeniem migracji i uchodźstwa. To pierwsza taka ekspozycja w budynku Muzeum Sztuki Nowoczesnej oddanym publiczności w październiku.

Na wystawie można obejrzeć prace m.in.: Jana Dobkowskiego, Dominiki Kowyni, Jarosława Flicińskiego, Marioli Przyjemskiej czy Joanny Piotrowskiej. W górnych galeriach MSN-u trwa instalacja wystawy kolekcji, która rozpocznie się w lutym 2025 roku. Tuż obok sali, w której teraz kuratorzy pokazują przekazane przez artystki i artystów dzieła, będzie prezentowana instalacja z kolekcji Muzeum autorstwa Sandry Mujingi - twórczyni pochodzącej z Demokratycznej Republiki Konga. Swoją formą rzeźba ta przypomina konstrukcję nomadycznego, lekkiego schronienia używanego przez ludzi będących w drodze.

Jednym z przekazanych na styczniową aukcję obrazów (i jednocześnie promującym wystawę) jest praca Kateryny Łysowenko zatytułowany Migrant Swans (Migrujące łabędzie). Tytułowe ptaki siedzą w przedziale kolejowym obok człowieka o zatartych rysach twarzy. Ich czarne, prawie ludzkie nogi opadają z siedzeń, a za oknem pociągu nie ma nic poza niebieskim niebem. Nie wszystkie łabędzie migrują, ale wiele z nich rokrocznie szuka bezpiecznego schronienia przy zbiornikach wodnych, których nie skuł lód - w zachodniej i południowej Europie. To metafora, która przedstawia los migrujących rodzin na granicy polsko-białoruskiej. Ich sytuacja wcale się nie polepsza.

Kateryna Łysowenko, "Migrant Swans". Artystka podarowała obraz na licytację, Muzeum Sztuki Nowoczesne w Warszawie

Fundację Ocalenie tylko w ubiegłym roku wsparło 15 000 osób migranckich i uchodźczych ze wszystkich stron świata. Organizatorzy wystawy mają nadzieję, że poprzez aukcję uda się pomóc kolejnym osobom, których droga ku ocaleniu będzie miała szczęśliwe zakończenie.

  • Wystawa: Refugees Welcome. Osoby artystyczne na rzecz osób z doświadczeniem migracji i uchodźstwa
  • Gdzie: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, ul. Marszałkowska 103
  • Kiedy: 10-19 stycznia 2025 r.
  • Aukcja: 19 stycznia 2025 r., godz. 16:00 (rejestracja dla licytujących od godz. 15:00)

Sztuka wspierania: pokaz nowych prac w kolekcji

Muzeum Warszawy pełne jest warszawskich historii i przedmiotów z odległej lub nieco bliższej przeszłości. Pełne jest także dzieł warszawskich artystów albo dzieł o Warszawie. Muzeum chciałoby, żeby opowieści o przeszłości splatały się ze współczesnością. Dlatego od trzech lat intensywnie wzbogaca własną kolekcję o prace współczesnych artystów, którzy w swojej twórczości odnoszą się do historii lub teraźniejszości stolicy.

Muzeum stawia na artystów, którzy w swojej twórczości eksplorują temat tożsamości miasta i jego mieszkańców, tworząc spójną narrację o Warszawie. Dzieła takie jak fotomontaże Mirelli von Chrupek czy obrazy Marioli Przyjemskiej symbolicznie nawiązują do transformacji miasta, odzwierciedlając zarówno tradycję, jak i nowoczesność.

Mariola Przyjemska, "Dobra zmiana", olej na płótnie, Muzeum Warszawy

Zrealizowanie tylu ambitnych zakupów nie byłoby możliwe, gdyby nie zaangażowanie powstałej w 2022 roku Fundacji Muzeum Warszawy. Jej celem i misją jest wspieranie Muzeum Warszawy przede wszystkim w zakresie finansowania zakupów dzieł współczesnych oraz działań edukacyjnych.

Mirella von Chrupek, "Miasto niezwykłe. Rotunda", z cyklu Eutopia, druk pigmentowy, Muzeum Warszawy

Na wystawie zobaczymy dzieła Poli Dwurnik, Wiktora Dyndo, Mai Kiesner, Zofii Kulik, Anny Libery, Olgi Mokrzyckiej-Grospierre, Marty Nadolle, Chrisa Niedenthala, Witka Orskiego, Stefana Parucha, Doroty Podlaskiej, Marioli Przyjemskiej, Joanny Rajkowskiej, Mirelli von Chrupek, Aleksandry Waliszewskiej, Pauliny Włostowskiej.

  • Gdzie: Muzeum Warszawy, Rynek Starego Miasta 28-42, Warszawa
  • Kiedy: do 29 czerwca 2025 r.

Opowiadanie przez gotowanie: wystawa Na miejscu i na wynos. Kuchnia warszawska

Nowa wystawa w Muzeum Warszawy opowiada historię miasta... od kuchni! Sposoby przygotowywania i podawania posiłków, najchętniej spożywane dania czy miejsca, gdzie jadano, zmieniały się przez wieki, odzwierciedlając przemiany społeczne, obyczajowe i polityczne. Od średniowiecza do współczesności przez tę niezwykle ważną dziedzinę życia poprowadzą odkrycia archeologiczne dotyczące używanych przedmiotów. Wystawa przedstawia osiem wieków historii żywienia w Warszawie. Jedzenie zajmuje istotne miejsce w historii społecznej miasta. Doskonale ukazuje zachodzące przemiany, ale ma również niebagatelny wpływ na obyczaje i relacje międzyludzkie.

  • Wystawa: Na miejscu i na wynos. Kuchnia warszawska
  • Gdzie: Muzeum Warszawy, Rynek Starego Miasta 28-42, Warszawa
  • Kiedy: do 17 kwietnia 2025 r.

Handlarze Gumek: ten spektakl bawi, złości, żenuje

Zapomniane przez Boga nadmorskie miasteczko. Do apteki wchodzi klient, nieśmiały urzędnik Johanan (Borys Szyc). Ponętna aptekarka i jednocześnie właścicielka lokalu Bela (Katarzyna Dąbrowska) bardzo go peszy, gdyż chce on kupić przedmiot wstydliwy, ale niezbędny w sprawach intymnych. Sytuacja jeszcze bardziej się komplikuje, kiedy do apteki wkracza szemrany biznesmen Szmuel (Grzegorz Małecki) z szokującą ofertą handlową dla jej właścicielki.

W spektaklu "Handlarze Gumek" grają Katarzyna Dąbrowska, Borys Szyc i Grzegorz Małecki. Teatr 6.piętro. Zdjęcie pochodzi z prób. Fot. Jarek Niemczak
Relacje między trójką bohaterką są pełne namiętności, rozpaczy, nadziei. Zdjęcie pochodzi z prób. Fot. Jurek Niemczak

Bohaterowie sztuki, trójka czterdziestoletnich singli, starają się stworzyć trwałe związki, ale ich starania, u podstaw których leży głęboka samotność oraz przejmująca tęsknota za bliskością, wyglądają często jak negocjacje handlowe. Trio osób zbliża się do siebie gwałtownie, tylko po to, aby z impetem się odbić. Ich dialogi na przemian śmieszą, żenują, wywołują współczucie i złoszczą. I nieraz ukazują najciemniejsze zakamarki ludzkiej osobowości.

  • Spektakl: Handlarze gumek
  • Gdzie: Teatr 6.piętro, Pałac Kultury i Nauki, pl. Defilad 1, Warszawa
  • Kiedy: 17, 18, 19 stycznia 2025 r.

Iluzje, sztuka nowoczesna i cyfrowa: wystawa, która pozwala odkryć siebie

Wystawa nie bez powodu nazywa się Cosmos, bo kiedy przechodzimy przez kolejne iluzjonistyczne instalacje, przypomina trochę kosmiczne doświadczenie. Interaktywne eksponaty łączą w sobie iluzję, sztukę nowoczesną oraz instagramową estetykę. Pełnią też inną funkcję - zmuszają do spojrzenia w siebie i swój wewnętrzny Kosmosie. To szansa na poznanie wewnętrznego ja. Wystawę najlepiej odwiedzić z osobą towarzyszącą. Ekspozycja jest otwarta dla małych i dużych.

Muzeum Cosmos to iluzje, sztuka nowoczesna i cyfrowa. Fot. Cosmos
Na wystawę najlepiej przyjść z osobą towarzyszącą. Fot. Cosmos
  • Gdzie: Cosmos Muzeum Warszawa, ul. Łucka 15/3, Warszawa
  • Kiedy: wystawa stała

Fryderyk Concert Hall - Chopin tu był!

Sala Koncertowa "Fryderyk" to miejsce kameralnych spotkań z muzyką Fryderyka Chopina, w stylu XIX-wiecznych spotkań salonowych. Tu, w sercu warszawskiego Starego Miasta, spędzicie niezapomniany czas w jednej z najpiękniejszych sal koncertowych. Wspaniały fortepian Steinway, kryształowe żyrandole, lustra, piękne sztukaterie i atmosfera niewymuszonej elegancji oraz występy znakomitych pianistów sprawią, że będziecie chcieli tu wrócić. Nie bez przyczyny Sala Koncertowa "Fryderyk" jako jedyne miejsce koncertów chopinowskich znalazła się w ofercie "Warszawa Luksusowa" Warszawskiej Organizacji Turystycznej.

Nieopodal sali koncertowej, w restauracji Honoratka na Miodowej, Chopin jadał obiady. Fot. fryderyk.events
Sala Koncertowa "Fryderyk" na Podwalu - to tutaj pianiści, których nazwiska znane są w Europie i na świecie, wykonują kompozycje Chopina. Fot. fryderyk.events

Sala Koncertowa "Fryderyk" mieści się w XIX-wiecznej kamienicy przy ul. Podwale 15. Nieopodal znajduje się restauracja Honoratka, w której Fryderyk Chopin jadał obiady, a z drugiej strony Pałac Młodziejowskich, który był miejscem jego pierwszego publicznego koncertu. Na Padwalu mieszkała również siostra Fryderyka Chopina, Ludwika, gdzie przechowywała jego serce.

  • Gdzie: Sala koncertowa Fryderyk, ul. Podwale 13/15, Warszawa
  • Kiedy: zobacz kalendarz na fryderyk.events/pl

Wystawa Jedzenie w sztuce: martwa natura z hamburgerem

Jedzenie w sztuce to 11. wystawa z flagowej serii MOCAK-u, w której muzeum konfrontuje ważne obszary życia z refleksjami artystów. Wcześniej muzeum przyglądało się tematom takim, jak historia, sport, ekonomia, zbrodnia, gender, medycyna, ojczyzna, sztuka, natura, polityka, analizując zawarte w nich prawdy i związane z nimi manipulacje. Jedzenie w tym kontekście jest wyjątkowe, bo stoi u podstaw życia, przez co ma wpływ na wiele jego aspektów.

Rebecca Rütten, z cyklu Contemporary Pieces, fotografia, dzięki uprzejmości Rebecci Rütten, MOCAK
Rebecca Rütten, z cyklu Contemporary Pieces, fotografia, dzięki uprzejmości Rebecci Rütten, MOCAK

Jedzenie to zaspokajanie potrzeby fizjologicznej, znajdującej się u podstaw piramidy Maslowa, a równolegle – szeregu innych, wyższych potrzeb, psychicznych i społecznych, takich jak poczucie przynależności czy bezpieczeństwa. Pokarm jako nieodzowny warunek przetrwania ukształtował naszą cywilizację. Był zapłatą za pracę, a jego zdobywanie - motorem postępu. Jego poszukiwanie inicjowało wędrówki ludności i tym samym odkrywanie świata. Jego brak bywał zarzewiem konfliktów, przyczyniał się do zamieszek i rozlewu krwi. Jedzenie do dziś towarzyszy rytuałom i obrzędom, jest fundamentem każdej wspólnoty, kultury i religii.

Itmar Giliboa, Food Chain Project, obiekty/instalacja, MOCAK, dzięki uprzejmości Itamara Gilboa

Na wystawie Jedzenie w sztuce zobaczymy prace 66 artystów z wielu krajów, w różnych mediach, takich jak malarstwo, fotografia, wideo, obiekt i instalacja. Współczesnych artystów niepokoi tak niedosyt, jak nadmiar żywności. Analizie zostanie poddany zarówno eksponowany w sztuce od wieków estetyczny potencjał jedzenia, jak i jego aspekty etyczne i światopoglądowe.

  • Wystawa: Jedzenie w sztuce
  • Gdzie: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, Lipowa 4, Kraków
  • Kiedy: do 16 marca 2025 roku

Możliwe tylko w Piwnicy pod Baranami: Święto powinno trwać cały tydzień - piosenki satyryczne

Piotr Skrzynecki (legendarny i niekwestionowany lider, konferansjer, artystyczny guru Piwnicy pod Baranami), uwielbiał świętowanie. Zwyczaj organizowania benefisów i jubileuszy artystów i osobistości życia publicznego Piwnica pielęgnuje do dzisiaj. Temat świętowania zainspirował piwniczną artystkę Agatę Ślazyk do wybrania i połączenia w jednym programie: pieśni niepoważnych, piosenek satyrycznych, piosenek dowcipnych czy żartów słowno-muzycznych. 

Archiwalne zdjęcie sceny w Piwnicy pod Baranami. Jeden z licznych benefisów i jubileuszy artystów i osobistości życia publicznego Piwnicy. Dzięki uprzejmości Piwnicy pod Baranami
Legendarny artysta Piwnicy pod Baranami Piotr Skrzynecki. Kobieta po lewej stronie to Agnieszka Osiecka. Piwnica pod Baranami - kabaret literacki założony w 1956 roku w Krakowie, wzięła nazwę od średniowiecznej gospody. W jej podworcu trzymano barany przeznaczone na sprzedaż. Dzięki uprzejmości Piwnicy pod Baranami

Usłyszymy teksty m.in.: Wiesława Dymnego, Jeremiego Przybory, Agnieszki Osieckiej, Juliana Tuwima, Mariana Załuckiego, Antoniego Marianowicza, Andrzeja Waligórskiego oraz, nie zawsze poważnego barda, bajkopisarza, satyryka, współtwórcę kabaretów "Adios muchachos" i "Żegnajcie chłopcy", Bonifacego Dymarczyka. Wybrzmi też tekst samej Agaty, bo przecież jej pierwsza autorska płyta udowodniła, że słowem włada całkiem swobodnie. Za sprawą artystki usłyszymy również pierwszą w historii pieśń do słów Piotra Skrzyneckiego. Słuchacze zaznajomieni z repertuarem Artystki znajdą tutaj na pewno pozycje znane z anten stacji radiowych, oraz te, którymi po recitalach bisowała na życzenie publiczności. Będzie też wiele premierowych wykonań. 

Wśród założycieli Piwnicy byli m.in. Bronisław Chromy i Krzysztof Penderecki. Występowały tu zespoły jazzowe Krzysztofa Komedy i Andrzeja Kurylewicza. Śpiewała Ewa Demarczyk, komponowali Zygmunt Konieczny czy Stanisław Radwan, rysowała plastyczka Krystyna Zachwatowicz. Dzięki uprzejmości Piwnicy pod Baranami

Wśród satyry i śmiechu znajdzie się też, niejako dla równowagi, kilka lirycznych pereł. Agata przybliży historię powstania wielu utworów oraz zabawne zdarzenia z nimi związane. Całość prowadzi znany z koncertu "Gdzieś na ulicy nienazwanej - Pieśni Piwnicy pod Baranami" piwniczny kompozytor Tomasz Kmiecik.

  • Koncert: Święto powinno trwać cały tydzień
  • Gdzie: Piwnica pod Baranami, Rynek Główny 27, Kraków
  • Kiedy: 24 stycznia 2025 roku
Autor
Co zobaczyć w styczniu: wystawy, spektakle, koncerty w Warszawie i Krakowie
Monika Utnik
Dziennikarka, wieloletnia redaktorka pism wnętrzarskich, absolwentka polonistyki i italianistyki Uniwersytetu Warszawskiego, autorka książek dla dzieci. Zadebiutowała...