Lateks, guma, kauczuk, silikon - co jest co?

Lateks - mleczny sok drzew kauczukowych występujących w południowo-wschodniej Azji.

Kauczuk - elastyczna, lepka substancja różnego pochodzenia, o ograniczonej płynności.

Guma - utrwalony kauczuk, stała elastyczna substancja.

Silikon - elastyczny materiał syntetyczny na bazie krzemu, niepalny i odporny chemicznie i na skrajne temperatury.

Na plantacjach w południowo-wschodniej Azji zbierany jest sok mleczny drzew kauczukowych tzw. lateks. Uzyskuje się z niego rozciągliwą lepką substancję, czyli naturalny kauczuk. Poddany wulkanizacji, tj. zmieszany z dodatkami i odpowiednio podgrzewany, zestala się - przestaje być płynny. Staje się gumą naturalną.

Porcelanowe kubeczki Contrast z silikonowymi osłonkami, Royal Copenhagen, ROSENTHAL
Porcelanowe kubki Contrast z silikonowymi osłonkami, dostępne pojedynczo w szerokiej gamie kolorów, Royal Copenhagen, ROSENTHAL, 99 zł/szt.

Na początku XX wieku otrzymano sztuczny kauczuk na drodze syntezy. Było to konieczne ze względu na rozwijającą się motoryzację i zwiększone zapotrzebowanie na gumę. Od tamtej pory mamy więc do czynienia z gumą syntetyczną (tu ciekawostka: w 1938 roku - jako czwarta na świecie! - rozpoczęła produkcję sztucznego kauczuku Firma Oponiarska w Dębicy).

Wreszcie w latach 40. ubiegłego stulecia pojawił się silikon - nowoczesny, wszechstronny materiał, który w odróżnieniu od gumy jest niepalny i odporny na wysoką temperaturę oraz odporny chemicznie - dlatego tak świetnie się nadaje do produkcji wszelkiego rodzaju kuchennych akcesoriów.

Silikonowe foremki do muffinek, JYSK   Pokrywki silikonowe Ocean, Lurch, CZERWONA MASZYNA.   Silikonowy kuchenny pędzelek Funktion, JYSK   Gumowa foremka do kostek lodu Slim, Lekue, LEDUVEL
Silikonowe foremki do muffinek Funktion, średnica 7 cm, 8 szt. w różnych kolorach, JYSK, 24,95 zł   Pokrywki silikonowe Ocean na szklanki lub inne naczynia, Lurch, CZERWONA MASZYNA, 67,90 zł/3 szt.   Silikonowy kuchenny pędzelek z serii Funktion do smarowania patelni oliwą, 4 kolory, JYSK, 19,95 zł   Gumowa foremka do lodu Slim w kształcie serduszek, Lekue, LEDUVEL, 23 zł

Gołym okiem trudno rozpoznać, z którym rodzajem materiału mamy do czynienia. Jeśli jednak produkt jest w pełni naturalny, wytwórcy najczęściej to podkreślają. Zwłaszcza, jeśli rzecz dotyczy zabawek (najsłynniejsza z nich jest francuska żyrafka Sophie wytwarzana od 48 lat w tradycyjny sposób w procesie, na który złożonych jest 14 ręcznych czynności, stworzona w całości ze 100% naturalnej gumy z soku drzewa Havea - lateksu) czy smoczków dla niemowląt.

Ale też antypoślizgowe maty podłogowe używane w przemyśle bywają zrobione z naturalnej gumy. Takiej, z jakiej wykonano również kultowy fotel Tube autorstwa Joe Colombo z 1969 roku dla firmy Flexform.

Gumowy fotel Tube, projekt Joe Colombo, FLEXFORM   Craggles podkładdo gorących naczyń, Zak! Designd   Silikonowe łapki do garków, Eva Solo, CZERWONA MASZYNA   Silikonowe oobieraczki do dużych owoców, FISKARS
Kultowy fotel Tube (1969 r.), z naturalnej gumy, projekt Joe Colombo, FLEXFORM, www.flexform.it   Craggles - 8 podkładek do odstawiania gorących naczyń, Zak! Designd, LEDUVEL, 54 zł   Silikonowe "łapki" kuchenne, 16,5 x 16,5 cm, Eva Solo, CZERWONA MASZYNA, 152 zł
/2 szt.
  Obieraczki do owoców - za pomocą obręczy z silikonowymi wstawkami łatwo oddzielić miąższ od skórki lub usunąć duże pestki, FISKARS, ok. 20 zł

Wiele produktów ma gumowane lub pokryte silikonem uchwyty, które dzięki temu - nawet zmoczone - nie ślizgają się w dłoni. To istotne, zwłaszcza jeśli urządzenie jest przeznaczone do kuchni, gdzie silikon pojawia się coraz częściej.

Jego walory użytkowe i estetyczne sprawiają, że robi się z niego akcesoria kuchenne, w tym nawet formy oraz naczynia do pieczenia i zamrażania. Wiele tego rodzaju elementów oferują takie firmy, jak Bodum, Koziol czy IKEA.

Patera Silicone Crate,  Mode, FABRYKA FORM   Gumowy składany lejek, Normann Copenhagen   Kubki termiczne Canteen, Bodum, FABRYKA FORM   Zaparzaczka do herbaty Tea Heart, AdHoc, FABRYKA FORM
Patera Silicone Crate inspirowana wytłoczkami, na kórych układa się owoce w skrzynkach, dostępna w kolorach: czerwonym, białym i czarnym, wym.: 24 x 18 cm, Mode, FABRYKA FORM, 128 zł

  Gumowy składany lejek, wygodny w przechowywaniu, dostępny w kilku kolorach, Normann Copenhagen, WORLDSDESIGN,
99 zł
  Kubki  Canteen - grube porcelanowe ścianki zapobiegają szybkiemu wychładzaniu się napojów, a silikonowy pasek chroni dłoń przed oparzeniem, Bodum, FABRYKA FORM,
124 zł/2 szt.
  Zaparzaczka do herbaty Tea Heart w kształcie serca z siteczkiem wykonanym ze stali nierdzewnej i wygodnym, silikonowym uchwytem, AdHoc, FABRYKA FORM,
59 zł

Również miękkość można wykorzystać jako atrakcyjną cechę przedmiotu. Projektant Constantin Wortmann zaproponował Drop 1 Liquid Lamp. Wykorzystał on miękkość i przezierność materiału. Inaczej do tego zagadnienia podeszła grupa projektowa Form Us With Love w lampie Unfold.

Lampa Unfold z gumowym abażurem, dostępna w kilku kolorach, projekt Form Us With Love, Muuto, MESMETRIC   Podpórki do książek James z naturalnej gumy, Black + Blum   Żyrafka Sophie, Vulli   wazon z gumy, Menu, SMAK PROSTOTY
Lampa Unfold z miękkim gumowym abażurem,  projekt Form Us With Love, Muuto, MESMETRIC, od 545 zł   Podpórki do książek James z naturalnej gumy, dostępne w kilku kolorach, Black + Blum, FABRYKA FORM, 78 zł   Żyrafka Sophie - lateksowa zabawka, Vulli, JOKOMISIADA, 55 zł   Nietłukący się wazon z  gumy dostępny w szerokiej palecie kolorystycznej, można nadać mu różne kształty, Menu, SMAK PROSTOTY, 141 zł

Czasem materiał definiuje produkt: ciekawa jest słuchawka prysznicowa Drop firmy Ib Rubinetterie (ma interesującą formę, a oprócz tego można wycisnąć resztę wody po użyciu - zapobiega to osadzaniu się kamienia, namnażaniu się mikroorganizmów/bakterii, grzybów i glonów oraz korozji).

Innym niezwykłym produktem jest np. skandynawski silikonowy wazon Kontur firmy Normann Kopenhagen lub podpórka do książek James firmy Black + Blum.

Maciej Walczyna

Maciej Walczyna - partner w Pracowni Projektowej ADHD (www.oadhd.com) i trener w Educoncept, Instytucie Edukacji i Kreatywności (www.educoncept.pl). Projektant wnętrz użyteczności publicznej, min. w Centrum Nauki Kopernik, Katedrze Mody ASP w Warszawie oraz wnętrz prywatnych. Ważniejszy dla niego jest pomysł na wnętrze niż drogie materiały.