Ostatnio pożegnaliśmy dwoje niezwykłych artystów: Natalię LL i Stefana Gierowskiego - zmarli w odstępie zaledwie dwóch dni. Choć ich prace reprezentowały zupełnie odmienne nurty, oboje byli ważnymi postaciami w sztuce polskiej i z pewnością na trwałe zapiszą się w jej historii. Poznajmy bliżej ich twórczość.
Natalia LL - artystka wielu mediów
Natalia Lach-Lachowicz, działająca pod pseudonimem Natalia LL, była jedną z najbardziej wyrazistych i kontrowersyjnych postaci w polskiej sztuce. Zasłynęła jako artystka interdyscyplinarna - zajmowała się malarstwem, rysunkiem, fotografią, sztuką performance i wideo. Urodzona w 1937 roku, swoją drogę artystyczną zaczęła jeszcze na studiach od fotografii, wykonując głównie zdjęcia portretowe, w tym autoportrety.
Pod koniec lat 60. pod wpływem literatury de Sade’a i Battaille’a, zainteresowała się fotografią erotyczną. W swojej twórczości chętnie podejmowała temat cielesności, sięgając po ikonografię zaczerpniętą z obszaru kultury popularnej i pornografii. Prace Natalii LL zaliczane są do konceptualizmu, nurtu body art i sztuki feministycznej. Artystka zmarła 12 sierpnia tego roku.
Sztuka konsumpcyjna - ikona i skandal
Najsłynniejszym dziełem Natalii LL jest „Sztuka konsumpcyjna” z 1972 roku. Na cykl ten składają się zdjęcia oraz filmy przedstawiające kobiety w zmysłowy sposób jedzących banany, parówki czy kisiel - produktów mających falliczne konotacje. Najbardziej znany kadr ukazuje atrakcyjną blondynkę zjadającą banana. Cykl ten doczekał się różnych interpretacji.
Mocno podkreślano kontekst realiów społeczno-ekonomicznych Polski lat 70. - czasu deficytów, w którym niepohamowany konsumpcjonizm był marzeniem większości Polaków. Pisano także, że jest to krytyka konsumpcji sztuki w środkach masowego przekazu. Wreszcie - praca stała się ikoną sztuki feministycznej, ukazując kobietę sprawującą kontrolę nad mężczyzną i odwracając tym samym tradycyjne role społeczne i kulturowe.
„Sztuka konsumpcyjna” jest jednym z ważniejszych dzieł współczesnej sztuki polskiej. W 2013 roku znalazła się na stałej ekspozycji w Galerii Sztuki XX i XXI Wieku w Muzeum Narodowym w Warszawie. W 2019 roku pracę uznano jednak za zbyt gorszącą i usunięto ją z ekspozycji. Głośny skandal wywołał falę protestów, w ramach których zorganizowano w mediach społecznościowych i przed gmachem muzeum masową akcją jedzenia bananów. W konsekwencji ówczesny dyrektor muzeum zdecydował przywrócić pracę Natalii LL na ekspozycję (galeria ta przechodzi aktualnie remont).
Stefan Gierowski - piewca abstrakcji
Stefan Gierowski przez całe życie wierny był jednemu medium artystycznemu - malarstwu i jednemu stylowi - abstrakcji geometrycznej. Zaliczany do najwybitniejszych klasyków polskiej powojennej awangardy, ukończył krakowską ASP i historię sztuki na tutejszym Uniwersytecie Jagiellońskim.
Początkowo uprawiał malarstwo przedstawiające, pozostające pod wpływem kubizmu i sztuki naiwnej, ale szybko zainteresował się abstrakcją, która zawładnęła całą jego późniejszą twórczością. Gierowski konsekwentnie poszukiwał w niej nowej formuły obrazu, pozbawionego jakichkolwiek treści poza problematyką koloru, światła, przestrzeni i ruchu. Swoich obrazów nie tytułował, ale oznaczał je rzymską numeracją.
Mentor i pedagog Gierowski prowadził także działalność dydaktyczną. W 1961 roku zaczął pracę na warszawskiej ASP, prowadząc przedmiot Architektura w Malarstwie. W latach 1975-1981 był dziekanem Wydziału Malarstwa, a w 1983 roku został wybrany rektorem uczelni, jednak nie objął tej funkcji na skutek sprzeciwu władz stanu wojennego.
Stefan Gierowski był otwarty i przyjaźnie nastawiony do swoich studentów. Jako pedagog podkreślał przede wszystkim wagę problemów czysto malarskich. Wykształcił wielu uznanych dzisiaj artystów. Jego uczniami byli między innymi: Jarosław Modzelewski, Marek Sobczyk, Paweł Kowalewski, Antoni Starowieyski. W 1996 roku przeszedł na emeryturę. Zmarł 14 sierpnia 2022 roku w wieku 97 lat.
