Pochodzące z tropikalnych regionów Ameryki filodendrony to ciepłolubne, wdzięczne rośliny (głównie pnącza), które od dawna uprawia się w domowym zaciszu. W naturze występuje kilkaset gatunków, ale jako rośliny doniczkowe uprawia się tylko kilka z nich. To rośliny dorastające zwykle do 2-3 metrów długości.
Należące do rodziny obrazkowatych filodendrony (Philodendron) uprawia się ze względu na efektowne liście, których wielkość, kształt i barwa różni się w zależności od gatunku. Kwiaty, w postaci długiej kolby z osłonką, pojawiają się u okazów rosnących w naturze lub w oranżeriach; w warunkach domowych nie ma co na nie liczyć. Zresztą nie są specjalnie efektowne.
Najpopularniejszy filodendron pnący ma dość drobne, sercowate liście. Może zwieszać się z poręczy schodów, wić się pomiędzy innymi roślinami doniczkowymi lub oplatać konstrukcje z drutu. Ale decydując się na uprawę filodendronów w domu, warto też przyjrzeć się rzadszym, równie ciekawym gatunkom, których wielkie postrzępione liście wyglądają bardzo egzotycznie; mogą więc grać główną rolę w domowej dżungli.
Gatunki filodendronów do uprawy w domu
Filodendron pnący (Philodendron scandes) - ma nieduże, ciemnozielone, sercowate liście osadzone na wiotkich pędach osiągających 1-2 metry długości. To najpopularniejszy i jednocześnie najmniej wymagający w pielęgnacji gatunek filodendrona.
Filodendron postrzępiony (Philodendron pedatum) - to szybko rosnące pnącze, którego pędy mogą dorastać nawet do 3 metrów długości, wymaga więc większych podpór niż filodendron pnący. Ma wydłużone, klapowane liście; młode z dwiema klapami, a starsze wykształcają nawet 6 klap.
Filodendron czerwieniejący (Philodendron erubescens) - pnący, bardzo efektowny gatunek, który w szybkim czasie może dorosnąć nawet do 4 metrów długości, dlatego należy dla niego przeznaczyć sporo miejsca w domu. Jego skórzaste, błyszczące liście o strzałkowatym kształcie osadzone są na ogonkach o czerwonym zabarwieniu. Podobny kolor mają też młode przyrosty tego gatunku, jak i dolne strony starszych liści. Ten gatunek jest wrażliwszy na niekorzystne warunki i błędy w pielęgnacji (np. przesuszone podłoże lub zalanie korzeni). Trzeba mu więc poświęcić więcej uwagi.
Filodendron podwójnie pierzasty (Philodendron bipinnatifidum) - typowa roślina doniczkowa (nie jest pnączem), która osiąga w domowych warunkach 1,5-2 m wysokości. Wyróżnia się krzaczastym pokrojem i dużymi, głęboko powcinanymi, ciemnozielonymi liśćmi osadzonymi na długich ogonkach. Ze względu na egzotyczny wygląd nadaje się do salonów czy gabinetów, ale trzeba pamiętać, że trzeba dla niej przeznaczyć sporo miejsca.
Co lubią doniczkowe filodendrony?
Pnące gatunki filodendronów trzeba sadzić w takich miejscach, gdzie ich długie łodygi będą mogły się swobodnie rozrastać lub zwisać. Gatunkom rosnącym do góry z czasem będzie trzeba zapewnić podpórki, np. z bambusa lub obręcze z drutu. Ze względu na tropikalne pochodzenie filodendrony lubią ciepłe stanowiska i wilgotne powietrze. Niektóre są nawet tak wrażliwe na chłód, że zamierają, gdy temperatura spadnie do 15˚C! Trzeba więc pamiętać o tym, by przeznaczyć im w domu miejsce, w którym nie ma przeciągów, z dala od drzwi wejściowych, wyjścia na taras czy balkon.
Filodendrony lubią ciepło, ale równocześnie nie znoszą suchego powietrza, dlatego nie stawiajmy ich blisko grzejników, ani innych źródeł ciepła. W naturze filodendrony rosną w cieniu drzew, stąd nie można ich stawiać w miejscu narażonym na bezpośrednie promieniowanie słoneczne. W przeciwnym razie ich liście stracą soczyście zieloną barwę lub ulegną poparzeniu. Jednak nie lubią też całkowitego cienia.
Najlepiej więc zapewnić im półcieniste stanowisko lub miejsce w głębi mieszkania, gdzie światło jest rozproszone, np. w pomieszczeniu od wschodniej lub zachodniej strony domu. Latem najlepiej się czują w temperaturze pokojowej (18˚C-25˚C), ale jesienią i zimą preferują nieco niższą temperaturę, ok. 15˚C-18˚C.
Podłoże w doniczce, w której będzie rósł filodendron powinno być próchniczne, żyzne i stale lekko wilgotne o lekko kwaśnym odczynie (pH 5-6,5). Na dno doniczki należy wsypać warstwę keramzytu lub żwiru, aby zapewnić roślinie drenaż.
Pielęgnacja filodendronów w domu
Najważniejszymi zabiegami pielęgnacyjnymi, o których musi pamiętać posiadacz filodendrona jest podlewanie i zraszanie liści odstałą, miękką wodą w temperaturze pokojowej oraz regularne nawożenie. Podłoże w doniczce musi być stale lekko wilgotne; nie można dopuścić do przesuszenia ziemi, ale też nie można zalać zbyt mocno rośliny.
Wiosną i latem, gdy jest ciepło i ziemia w doniczce szybko wysycha, filodendron trzeba podlewać co najmniej 2 razy w tygodniu. Natomiast jesienią i zimą można ograniczyć podlewanie. Liście filodendronów należy również regularnie zraszać - z taką samą częstotliwością, z jaką podlewamy rośliny.
Od wiosny do jesieni nawozimy filodendrony preparatami przeznaczonymi do roślin doniczkowych ozdobnych z liści. Można stosować raz w tygodniu nawóz w płynie (mineralny bądź naturalny). Jeśli jednak mamy mało czasu na pielęgnację naszych roślin, możemy sięgnąć po pałeczki nawozowe do roślin zielonych stopniowo uwalniające składniki pokarmowe do podłoża - stosuje się je zwykle co trzy miesiące. Zimą przestajemy stosować nawozy, pozwalamy przejść roślinom w stan spoczynku.
Przycinanie i rozmnażanie filodendronów
Zbyt mocno rozrośnięte na długość łodygi filodendronów pnących można przycinać, uzyskując przy tym materiał do zrobienia nowych sadzonek. Taki zabieg najlepiej przeprowadzić pod koniec zimy lub wczesną wiosną. Pamiętajmy, że fragment pędu, z którego chcemy zrobić sadzonkę musi mieć minimum dwa liście i widoczne zgrubienia, z których będą mogły wyrosnąć korzenie. Ucięty fragment rośliny można włożyć do naczynia z wodą i poczekać aż wypuści korzenie, po czym przesadzić do doniczki.
Sadzonkę można też zanurzyć w ukorzeniaczu (ale niekoniecznie), umieścić w doniczce z mieszanką torfu i piasku, po czym postawić w ciepłym miejscu pamiętając o regularnym podlewaniu i zraszaniu. Po kilku tygodniach ukorzenioną sadzonkę przesadzamy do doniczki z żyznym, próchnicznym podłożem.
Najczęstsze problemy w uprawie filodendronów
Na uprawianych w zbyt ciemnym stanowisku, przelanych, przesuszonych lub zbyt rzadko nawożonych okazach filodendronów mogą opadać liście. Możemy też zaobserwować, że pędy lub liście takich roślin będą zasychać. Trzeba wówczas sprawdzić, jakie błędy popełniliśmy przy pielęgnacji filodendronu i zacząć stosować odpowiednie zabiegi, aby poprawić kondycję roślin.
Wodniste, ciemnobrązowe, szybko powiększające się plamy na liściach filodendronów mogą być objawem choroby grzybowej, tzw. plamistości liści, a podobne plamy z czerwoną obwódką objawem plamistości obwódkowej. Wówczas trzeba sięgnąć po środek grzybobójczy i pamiętać, by podlewając rośliny nie moczyć ich liści.
Należy również sprawdzić, czy wilgotność powietrza w pomieszczeniu nie jest zbyt duża. Drobne, liczne, żółte plamki na liściach mogą być objawem choroby wirusowej - filodendrony z takimi objawami należy się pozbyć. Zdarza się również, że filodendrony atakują czerwce - aby zwalczyć te szkodnikami, należy sięgnąć po odpowiednie preparaty w postaci oprysków.
