W samym sercu Podlasia, w malowniczej miejscowości Wasilków koło Białegostoku, powstaje unikalne Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis. Ten nowoczesny obiekt kultury, będący architektoniczną refleksją nad relacją człowieka z naturą, będzie łączył funkcje edukacyjne, wystawiennicze i rekreacyjne. Jego rozrzeźbiona bryła, inspirowana wielokrotnie nagradzanym Pawilonem Polski na Expo 2020 w Dubaju, stanie się zarówno eksponatem w przestrzeni, jak i immersyjną scenerią dla różnorodnych aktywności programowych Xylopolis oraz żywą praksy kultury Podlasia.
Xylopolis - architektura i filozofia projektu
Koncepcja architektoniczna Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis została opracowana przez pracownię WXCA. Projektanci głęboko zastanawiali się nad relacją człowieka z naturą, mając na uwadze wspólną egzystencję oraz odpowiedzialność za ekosystem. W odpowiedzi na ekologiczne i społeczne wyzwania przyszłości, architekci WXCA stworzyli perspektywę, która podkreśla mądrość człowieka i możliwość racjonalnego zarządzania zasobami naturalnymi.
Inspirację czerpano z wielopokoleniowej tradycji drewnianej kultury Podlasia, jak i współczesnych technologii budownictwa drewnianego. Refleksja ta znalazła wyraz nie tylko w symbolice, ale także w konkretnych rozwiązaniach formalnych i technologicznych. Bryła pawilonu przyjęła formę rozszerzającej się ku górze, modułowej konstrukcji z instalacją kinetyczną, która przedstawia lecące stado ptaków, będące metaforą mobilności i dynamicznych zmian w świecie.
Estetyka i technologia drewna
Drewno, jako główny materiał konstrukcyjny i wykończeniowy, odgrywa kluczową rolę w projekcie Xylopolis. Drewniane okładziny o różnorodnych fakturach oraz ruchome fragmenty elewacji tworzą interaktywną instalację przestrzenną, która reaguje na ruchy powietrza oraz zmienność światłocienia o różnych porach dnia i roku. Dzięki temu pawilon stanie się żywym elementem krajobrazu, doświadczanym różnymi zmysłami.
Zastosowanie ekologicznych technologii, takich jak prefabrykowane elementy oraz odnawialne źródła energii, podkreśla symbiotyczny związek człowieka z naturą. Projekt pawilonu uwzględnia szczegółowe analizy minimalizujące wbudowany i operacyjny ślad węglowy. Użycie drewna i niskoemisyjnych materiałów, optymalizacja energetyczna oraz systemy retencji i oświetlenia to kluczowe elementy wspomagające zrównoważone gospodarowanie zasobami.
Otoczenie i przestrzeń
Xylopolis to nie tylko centralny pawilon, ale także unikalny ogród o powierzchni ponad 4 hektarów. Projekt zagospodarowania terenu odzwierciedla idee łączące przyrodę z nowymi technologiami. Naturalne ukształtowanie terenu, lokalne rośliny oraz systemy wspomagające retencję i gospodarowanie wodą tworzą harmonijną całość. W ogrodzie znajdą się także efektywne systemy energetyczne oraz inżynieryjne rozwiązania dostosowane do zmieniającego się klimatu.
Centralny pawilon Xylopolis, zaplanowany na cztery kondygnacje, będzie sercem całego kompleksu. Na parterze znajdzie się wielopoziomowy hol otoczony przestrzeniami warsztatów, ekspozycji, gastronomii oraz rekreacji. Wyższe kondygnacje będą oferować wielofunkcyjne przestrzenie dedykowane różnym obszarom kultury: nauce, technologii i sztuce. Wśród nich znajdą się m.in. sala dla wielkoformatowego obrazu Leona Tarasewicza, sala wielofunkcyjna do spektakli, wykładów i debat oraz przestrzenie edukacyjne z intermedialnymi instalacjami ekologicznymi.
Centrum Kultury Podlasia
Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis będzie strategicznym projektem dla regionu Podlasia. Jego zadaniem będzie integracja lokalnej społeczności, promowanie tradycji, natury oraz marki Podlasia zarówno w Polsce, jak i w Europie. Jako obiekt użyteczności publicznej, Xylopolis będzie miejscem popularyzacji sztuki i nauki o drewnie, przestrzenią wystaw, konferencji i warsztatów. Finalizacja realizacji planowana jest na koniec 2027 roku.
Xylopolis stanie się nie tylko ośrodkiem kultury, ale także centrum edukacji i rekreacji, dostępnym dla wszystkich. Otoczenie pawilonu, w którym zaplanowano ogrody tematyczne, park sztuki, amfiteatr, tężnię solankową oraz wieżę widokową na tradycyjną podlaską zabudowę drewnianą, będzie integralnym elementem doświadczania tego miejsca. Wspólnie z pobliskim Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej, Xylopolis stworzy przestrzeń o ogromnej wartości dla regionalnej wspólnoty i tożsamości.
Podsumowanie
Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis to niezwykły projekt, który łączy w sobie architektoniczną refleksję nad relacją człowieka z naturą, nowoczesne technologie oraz głęboko zakorzenioną tradycję Podlasia. Dzięki zastosowaniu drewna jako głównego materiału konstrukcyjnego, interaktywnych instalacji oraz ekologicznych technologii, Xylopolis stanie się przykładem zrównoważonego rozwoju i symbiozy z naturą.
Jego powstanie w Wasilkowie koło Białegostoku to strategiczny krok dla regionu, który promuje lokalną kulturę i edukację na szeroką skalę. Finał realizacji zaplanowany na koniec 2027 roku otworzy nowy rozdział w historii Podlasia, tworząc miejsce spotkań, nauki i inspiracji dla wszystkich.
Zespół WXCA: Szczepan Wroński, Marta Sękulska-Wrońska, Michał Czerwiński, Anna Dobek-Lenczewska, Paulina Kucharska, Michał Kalinowski, Elżbieta Leoniewska, Jakub Matela, Jakub Kołomański, Maciej Sachse, Ewelina Szeląg, Paweł Wolanin, Klaudia Gołaszewska, Michał Sokołowski
