Fundacja Rozwoju Sztuki i Kultury Uzbekistanu (ACDF) ogłosiła rozpoczęcie budowy Narodowego Muzeum Uzbekistanu, zaprojektowanego przez japońskiego architekta Tadao Ando. Muzeum, będące pierwszym dużym projektem Ando w Azji Środkowej, ma być zarówno architektonicznym, jak i kulturowym punktem orientacyjnym Taszkentu. Otwarcie budynku planowane jest na marzec 2028 roku.
Muzeum, zlokalizowane w centrum Taszkentu, ma pełnić funkcję zarówno miejsca do kontemplacji, jak i aktywnej przestrzeni dla mieszkańców. Konstrukcja złożona z kół, kwadratów i trójkątów pomieści muzeum i bibliotekę połączone placem publicznym. Budynek odzwierciedla minimalistyczny styl architektoniczny Tadao Ando, łącząc odniesienia do dziedzictwa Uzbekistanu z charakterystycznym dla niego wykorzystaniem geometrii i naturalnego światła.
Narodowe Muzeum Uzbekistanu, zaprojektowane jako wiodąca instytucja artystyczna w kraju, skupi się na gromadzeniu, ochronie, badaniu i prezentowaniu dziedzictwa kulturowego kraju. Jest jedną z najważniejszych inicjatyw ACDF. Projekt ma na celu włączenie Uzbekistanu do globalnych sieci kulturalnych, a jednocześnie realizację głównego celu Fundacji, jakim jest rozwój instytucji spełniających międzynarodowe standardy.
- Wykorzystując czyste formy, chciałem stworzyć przestrzeń, z której potężne idee mogłyby zostać wysłane w świat. Mam nadzieję, że Muzeum stanie się nowym centrum twórczej ekspresji skierowanej ku światu - mówi Tadao Ando.
Projekt wystawy opracowuje Atelier Brückner, niemieckie studio znane z prac w dziedzinie architektury narracyjnej i scenografii. We współpracy z Ando studio stworzy immersyjną wystawę dla zwiedzających, łączącą narrację i zaangażowanie sensoryczne. Program obejmie wystawy czasowe i stałe, publikacje oraz inicjatywy edukacyjne, ze szczególnym naciskiem na podtrzymanie stałego kontaktu z młodą publicznością oraz wspieranie jej zaangażowania w kulturę.
Stała kolekcja muzeum będzie czerpać z narodowych zbiorów Uzbekistanu, a także zawierać nowe nabytki, odzwierciedlające ewoluującą tożsamość kraju i jego międzynarodowe powiązania. Trwa pozyskiwanie dzieł sztuki, które stworzą kolekcję łączącą historię ze współczesnością.
Kim jest Tadao Ando?
Tadao Ando to japoński architekt, samouk, znany z unikalnego połączenia architektury i krajobrazu. Urodził się w 1941 roku w Minato-ku w Osace w Japonii, zaledwie kilka minut przed swoim bratem bliźniakiem. W wieku dwóch lat został rozdzielony z rodzeństwem i wychowywany przez prababcię. Zanim został architektem, Ando pracował jako bokser. Nie miał formalnego wykształcenia architektonicznego, ale wizyta w Tokio w czasie liceum, gdzie zobaczył zaprojektowany przez Franka Lloyda Wrighta hotel Imperial, głęboko go zainspirowała. Wieczorami studiował rysunek i uczęszczał na kursy korespondencyjne z projektowania wnętrz. Później podróżował, aby studiować architekturę takich mistrzów, jak Le Corbusier, Ludwig Mies van der Rohe, Frank Lloyd Wright i Louis Kahn. W 1968 roku wrócił do Osaki i założył firmę Tadao Ando Architects and Associates.
Ando wychował się w Japonii, gdzie religia i styl życia wpłynęły silnie na jego architekturę. Wszechobecna w jego obiektach prostota inspirowana jest głównie kulturą japońską. W twórczości Ando wyraźnie widoczne są wpływy zen - ta cecha stała się jego znakiem rozpoznawczym. Aby urzeczywistnić ideę prostoty, budynki zaprojektowane przez Ando są w większości zbudowane z betonu, co daje poczucie czystości. Tym samym konstrukcja i organizacja przestrzeni mają stosunkowo duży potencjał. Ando podkreśla również związek między naturą a architekturą. W ten sposób chce umożliwić ludziom doświadczanie piękna przyrody.
W 1995 roku Ando zdobył Nagrodę Pritzkera w dziedzinie architektury, uważaną za najwyższe wyróżnienie w tej dziedzinie. Nagrodę pieniężną w wysokości 100 000 dolarów przekazał na rzecz sierot po trzęsieniu ziemi w Kobe w 1995 roku.
Muzeum Sztuki Chichu - ekspozycje na wyspie
Tadao Ando znany jest również z Muzeum Sztuki Chichu, które znajduje się na wyspie Naoshima w Japonii. Projekt zgłębia wzajemne oddziaływanie architektury, światła i sztuki. Chichu znaczy „podziemne” - i faktycznie, muzeum jest umieszczone pod ziemią, ucieleśniając filozofię projektowania Ando, tj. architekturę, która minimalizuje swoją obecność w krajobrazie, a jednocześnie maksymalizuje na tę przestrzeń jej oddziaływanie. - Nie da się po prostu włożyć czegoś nowego w jakieś miejsce. Trzeba chłonąć to, co się widzi wokół, to, co istnieje na danym terenie, a następnie wykorzystać tę wiedzę w połączeniu ze współczesnym myśleniem – tłumaczy Tadao Ando.
Podziemna konstrukcja pozwala muzeum na płynną integrację z otoczeniem, pozostawiając krajobraz praktycznie nietkniętym. Konstrukcja składa się głównie z betonu odlewanego na miejscu, którego gładkie, monolityczne powierzchnie kontrastują z naturą. Bryła budynku staje się medium światła - światło dzienne jest przepuszczane przez wąskie otwory, zmieniając się wraz z ruchem słońca.
Ta interakcja między bryłą a pustką, zamknięciem a ekspozycją jest kluczowa dla doświadczania muzeum. Pomimo podziemnego charakteru projekt stawia sobie za cel ciągły dialog ze światem zewnętrznym - na przykład we wnętrzu wzrok jest nieustannie kierowany ku obramowanym fragmentom nieba. W rezultacie powstało muzeum, które nie tylko gromadzi dzieła sztuki, ale aktywnie tworzy warunki sprzyjające percepcji.
Muzeum Sztuki Chichu - światło w roli głównej
Kluczową rolę w Muzeum Sztuki Chichu odgrywa światło. Działa ono jak dynamiczna siła, która ewoluuje w zależności od jego padania na budynek. Ando skrupulatnie projektuje świetliki i otwory, aby kształtować sposób odbioru dzieł sztuki, tworząc nieustannie zmieniającą się relację między przestrzenią, czasem i zwiedzającymi.
W Sali Claude’a Moneta, w której znajduje się pięć wielkoformatowych obrazów z serii „Lilie wodne”, naturalne światło sączy się przez kratownicowy świetlik. W rezultacie powstała przestrzeń wystawowa, która reaguje na zmiany pór roku i dnia. Przekształca ona dzieła Moneta w artefakty, które zmieniają się wraz z upływem czasu.
Z kolei w instalacjach Jamesa Turrella tematem staje się samo światło. Poprzez kontrolowaną manipulację percepcją Turrell zaciera granicę między tym co materialne, a tym co niematerialne. Architektura Ando idealnie nadaje się do tych eksperymentów, a jej surowa geometria wzmacnia zaangażowanie światła. Zwiedzający przechodzą z zamkniętych, słabo oświetlonych przestrzeni do pomieszczeń skąpanych w rozproszonym świetle dziennym.
Muzeum Sztuki Chichu, będące ukoronowaniem wieloletnich poszukiwań Ando w dziedzinie światła i percepcji przestrzennej, stanowi głęboką medytację nad sztuką, architekturą i natura. Stanowi przestrzeń wystawienniczą i oferuje wszechstronne doznania sensoryczne.
Eliminując sztuczne oświetlenie w przestrzeniach wystawowych, Ando podważa tradycyjną rolę muzeum jako neutralnego pojemnika na sztukę. Zamiast tego budynek aktywnie kształtuje doświadczenie zwiedzającego, wymagając od niego wyczucia subtelnych zmian światła i atmosfery. Integracja muzeum z ziemią rodzi również pytania o zrównoważony rozwój i świadomość ekologiczną, ponieważ jego projekt ogranicza zużycie energii i jednocześnie pozostaje w zgodzie ze środowiskiem naturalnym wyspy.
