Ikony designu: krzesło Superleggera - najlżejsze krzesło świata

Waży niespełna 1,7 kg, a jego nogi mają przekrój o średnicy zaledwie 18 mm. Superleggera (Superlekki) stanowi kulminację dziesięcioletnich starań Gio Pontiego (1891-1979), aby wyprodukować możliwie najlżejsze krzesło.

Ponti, wybitny włoski architekt i designer, uznawał Superleggerę za jedno ze swoich trzech największych dzieł wraz z Wieżą Pirelli w Mediolanie i katedrą w Tarencie. Włoch do projektowania mebli podchodził tak samo, jak do projektowania budynków: z niezwykłą precyzją i dyscypliną. W designie wynajdywał sobie zadania wręcz inżynierskie i pracował dopóty, dopóki nie był zadowolony z efektu końcowego. Nic dziwnego, że wypracowanie ostatecznej formy krzesła Superleggera zajęło Pontiemu 10 lat.

Nieznośna lekkość To słynne zdjęcie wykonał fotograf Giorgio Casali dla magazynu "Domus". Przez ponad trzydzieści lat fotografował on prace najlepszych, powojennych architektów i designerów. W tym gronie nie mogło zabraknąć Superleggery Gio Pontiego.

Początki prac nad tym meblem datuje się na schyłek lat 40. XX wieku. Pierwsza wersja została zaprojektowana dla restauracji w transatlantyckim wycieczkowcu Conte Grande. Za punkt wyjścia projektant obrał tradycyjne, drewniane krzesła, produkowane od połowy XIX w. w rybackiej wiosce Chiaveri. Ich znaki szczególne to drabiniaste oparcie i lekka konstrukcja. Ze względu na stabilność, uniwersalny wygląd i niską cenę zyskały ogromną popularność, nie tylko we Włoszech.

Gio Ponti dążył do optymalizacji właściwości tego modelu w powojennej epoce, kiedy meble były z konieczności oszczędne. W jego pierwszych rysunkach z 1949 roku widzimy jak zmienił podstawową formę krzesła Chiavari, w tym m.in. przekrój nóg. Nowy model nazwano Leggera. Wszelkie elementy zostały tu ograniczone do tego, co absolutnie niezbędne. Pomimo że krzesło zostało opisane w magazynie "Domus" jako ultralekkie, to Ponti dążył do dalszej redukcji masy. W tym celu napisał do włoskiego producenta mebli Cesare Cassiny z prośbą o "affettare" (pokrojenie na plasterki) elementów krzesła, aby stały się jeszcze cieńsze.

Wówczas na scenę wkroczył stolarz Fausto Redaelli. Bez niego Superleggera mogło nie powstać - miał powiedzieć Cassina. Rzemieślnicze zdolności Redaellego były kluczowe do uzyskania niespotykanej wcześniej lekkości. Rama została wykonana z lakierowanego jesionu w fabryce Cassiny w miejscowości Meda, znajdującej się na północ od Mediolanu w sercu regionu Brianza, słynącym z produkcji mebli. Siedzisko było ręcznie tkane z hiszpańskiej trzciny przez tkaczki, które żyły w głębi kraju w Chiavari. Tak w 1957 roku narodziło się krzesło Superleggera.

Wiecznie żywy Superleggera pozostaje w produkcji od 1957 roku. Trzy lata temu Cassina wydała reedycję krzesła. Teraz ta sama forma jest dostępna w 450 kombinacjach kolorystycznych.

Żeby przetestować nowy model Ponti rzucił krzesłem z czwartego piętra o chodnik. Superleggera odbiło się jak piłka, bez najmniejszego uszkodzenia. Aby spotęgować wrażenie lekkości projektant wypuścił serię krzeseł pomalowanych na biało-czarno.

- W ciemności będą się wydawały jeszcze lżejsze, ponieważ będą wspierane tylko na dwóch nogach - uzasadniał Ponti, odnosząc się do złudzenia optycznego, wywołanego przez czarne nogi.

Superleggera błyskawicznie trafiło na salony i wystawy, było m.in. nominowane do prestiżowej nagrody Compasso d'Oro. Ponti tak radykalnie zredukował części składowe, że projekt idealnie nadawał się do masowej produkcji i pozostaje w niej do dziś. Krzesło - jak na ikonę designu przystało - jest produkowane przez Cassinę w oryginalnej formie, jak i nowej, lekko odświeżonej.

Reedycja z 2010 wprowadziła na rynek 450 kombinacji kolorystycznych Superleggery. Nowe warianty są dostępne z kolorowymi siedziskami pokrytymi zdejmowaną skórą lub tkaniną. Wciąż jednak, niezależnie od koloru i rodzaju materiału, krzesło posiada nadaną przez Pontiego lekkość i formę.

tekst: Anna Oporska;
zdjęcia: Cassina, Università IUAV di Venezia - Archivio Progetti