Muzeum IKEA to jedna wielka przygoda. To podróż w czasie: od długopisów, przez pierwsze nieporadne meble i wpadki, po wielki sukces. IKEA powstała dzięki jednemu wizjonerowi, który nigdy się nie poddawał.
Gdzie znajduje się muzeum IKEA?
IKEA Muzeum zostało otwarte 30 czerwca 2016 r. w szwedzkim Älmhult. Pierwotnie znajdował się tutaj pierwszy sklep IKEA, który zbudowano w 1958 roku. Zewnętrzna część budynku została odrestaurowana zgodnie z oryginalnym projektem lokalnego architekta Claesa Knutsona, a wnętrze zostało dostosowane do potrzeb i działalności współczesnego muzeum.
Muzeum zaprasza do odkrywania historii kultowej marki. Poznacie setki historii o innowacjach, wielkich błędach i o niezapomnianych produktach, dekada po dekadzie.
Archiwum Muzeum IKEA zawiera wszystko, od produktów po dokumenty historyczne (zdjęcia, rysunki, filmy i listy ), związane z rozwojem koncepcji i działalności IKEA. Do obejrzenia jest aż 20 tys. eksponatów!
Po wizycie w muzeum można zjeść w restauracji, jaką znamy z polskiej sieci sklepów. Znajduje się tu również hotel. Muzeum IKEA regularnie organizuje wycieczki z przewodnikiem, warsztaty i zajęcia dla rodzin z dziećmi. Można je zwiedzać również online
Co można obejrzeć w muzeum IKEA?
W muzeum można zwiedzać cztery główne wystawy. O historii regionu, gdzie wszystko się zaczęło. O tym, jak funkcjonuje fabryka IKEA. O meblach i dodatkach, które ukształtowały charakter marki. I o założycielu IKEA Ingvarze Kampradzie.
O czym opowiada ekspozycja "Our Roots"?
Pierwsza z nich zatytułowana Our Roots przybliża historię Smalandii i jej mieszkańców. Prowincja leży w południowo-wschodniej części Szwecji. Jej nazwa pochodzi od zbiorczego określenia kilkunastu niewielkich regionów, które w średniowieczu rządziły się samodzielnie. Smalandia powstała z ich scalenia (po szwedzku dosłownie małe kraje).
W tym regionie w miasteczku Vimmerby w roku 1907 urodziła się pisarka Astrid Lindgren. Tutaj też rozgrywają się jej niektóre powieści dla dzieci, przede wszystkim Pippi Pończoszanka i Dzieci z Bullerbyn.
Wystawa opowiada, jak wyglądało życie w Smalandii i Szwecji w dawnych czasach oraz jak krajobraz ukształtował ludzi oraz ich charakter. O ciągłym głodzie i ubóstwie. Oraz o tym, w jaki sposób pomysłowość biednej, rolniczej społeczności Smalandii, oszczędna kreatywność oraz przedsiębiorczość tej prowincji stworzyły zalążek IKEA.
Można tu m.in. zobaczyć, jak tuż po wojnie wyglądała szwedzka kuchnia. W latach 40. szwedzki rząd prowadził badania, w jaki sposób panie domu urządzały to pomieszczenie, żeby było jak najwygodniejsze. Zobaczycie więc, co i gdzie trzymały.
Zatrzymajcie się koniecznie przy tzw. The Larsson Home – Karin i Carl Larsson, jeszcze długo przed powstaniem IKEA, pokazali, jak wygląda sielankowy szwedzki dom. To właśnie ich uważa się za jednych z twórców stylu skandynawskiego.
Co oznacza "Democratic Design"?
Druga wystawa nosi nazwę Democratic Desing. Można tutaj sprawdzić, jak coś działa i przetestować to. A także zobaczyć, że funkcjonalność, jakość i design mogą łączyć się z niską ceną, dzięki czemu produkty stają się dostępne dla każdego. Wystawa zabiera w interaktywną podróż przez pięć wymiarów "Demokratycznego Wzornictwa": formę, funkcję, jakość, zrównoważony rozwój i niską cenę.
Jest to okazja do zobaczenia, jak IKEA pracuje nad tworzeniem produktów, które mogą zaspokoić wiele potrzeb i funkcji. Oraz w jaki sposób rozwój produktu w fabryce może coś zmienić. Ponadto dowiemy się więcej o procesie projektowania.
O jakiej podróży mówi wystawa "IKEA Through the Ages"?
W trzeciej części - IKEA Through the Ages - wybierzecie się w podróż przez kolejne dekady i zobaczycie, jak zmieniały się mieszkania na przestrzeni lat. Dzięki kolejnym pokojom - również na suficie - (dokładnie takim samym, jak w katalogu, jak w sklepach IKEI, jak w inspiracjach) oraz oryginalnym meblom, przekonacie się, w jaki sposób aranżowano mieszkania i pojmowano design. Jak przeobrażały się technologie i podejście do dzieci.
Weźmy na przykład postępowe lata 70. Asortyment IKEA stał się bardziej młodzieżowy. Swobodny styl życia wymagał niedrogich mebli, które łatwo można było przenosić i łączyć na różne sposoby. Kolorowe tkaniny, odważne kształty i praktyczne rozwiązania dla życia w ciągłym ruchu to cechy charakterystyczne dla tego okresu.
W 1970 roku studenci University College of Arts, Crafts and Design w Sztokholmie zaprojektowali kolekcję poduszek i elastycznych mebli modułowych z płyty wiórowej. Część z nich została polakierowana na jaskrawe kolory, a niektóre elementy klienci mogli pomalować samodzielnie.
Z kolei lata 90. rozpoczynają się poważną recesją, a uwaga skupia się na podstawowych codziennych potrzebach. W wyposażeniu domu ekstrawagancja lat 80. zostaje zastąpiona minimalistycznymi i funkcjonalnymi meblami. Bliskość rodziny jest teraz ważniejsze niż dążenie do luksusu.
O kim opowiada czwarta wystawa?
Czwarta wystawa mówi o życiu Ingvara Kamprada, założycielu IKEA. W tej części, w interaktywnej rozmowie, kilka osób, które blisko współpracowały z Ingvarem Kampradem, opowiadają o cechach, które uczyniły go jednym z największych biznesmenów wszechczasów. Tutaj historie i ciekawostki przeplatają się z mitami i anegdotami. Wszyscy jednak podkreślają, że Ingvar dostrzegał szanse tam, gdzie inni widzieli problemy. I to właśnie jest klucz do jego sukcesu. Nic dodać, nic ująć.
Jedna z części wystawy przedstawia biurko Ingvara Kamprada, z którego kierował pracami nad IKEA, dopracowywał koncepcje, pisał niekończące się listy i notatki, planował podróże i wizyty w sklepach na całym świecie. Rodzina Kamprada użyczyła osobistych fotografii, przedmiotów i dokumentów, które były częścią codziennego życia Ingvara.
Kim był Ingvar Kamprad?
W jaki sposób żądny przygód chłopiec z prowincji Småland, który postrzegał siebie jako nieudacznika, stał się jednym z odnoszących największe sukcesy przedsiębiorców na świecie? Kluczem do tego były wyniesione z tradycji Smalandii kreatywność, oszczędność, kult pracy i zapał do działania.
Gdzie się bawił mały Ingvar?
Ingvar Kamprad urodził się w 1926 roku w Älmhult. Dorastał wraz z młodszą siostrą Kerstin w gospodarstwie swojej matki Berty, Majtorp. Aby związać koniec z końcem, należało być oszczędnym i pomysłowym. A Berta taka właśnie była. Zaradna kobieta, która według Ingvara była kochana przez wszystkich.
Dziadek Ingvara ze strony matki, Carl Bernhard Nilsson, był dobrym człowiekiem. Miał sklep z narzędziami, który dla małego Ingvara stanowił jeden wielki plac zabaw - uwielbiał tam przebywać.
Podczas gdy dziadek Carl Bernhard był ciepłym i zabawnym przyjacielem, babcia Franziska odznaczała się o wiele bardziej surowym charakterem. Obojga łączyła jednak ogromna miłość do wnuka. Babcia wspierała go we wszystkich próbach zarabiania pieniędzy i bawienia się w biznesmena. Była jego najlepszą klientką, gdy przychodził z pudełkami zapałek, kartkami świątecznymi, czasopismami lub rybami, które sam złowił.
Jak Ingvar spędzał czas w dzieciństwie?
Ingvar uwielbiał łowić ryby, ale zdał sobie sprawę, że byłoby to o wiele bardziej efektywne, gdyby wystawił sieć. Sieci były jednak drogie, więc poprosił ojca, żeby mu jedną kupił. W zamian Feodor otrzymywał prowizję od zysku, jaki Ingvar osiągał z połowów.
Kiedy Ingvar zaczął sprzedawać również nasiona, zarabiał tak dobrze, że mógł sobie pozwolić na zakup roweru i maszyny do pisania. Maszyna do pisania przydała się, gdy zaczął prowadzić rejestr klientów, a rower był idealny do dostarczania przesyłek w okolicy.
Kiedy Ingvar Kamprad został biznesmenem?
W żyłach Ingvara ewidentnie płynęła krew biznesmena. Kiedy rozpoczął naukę w szkole z internatem w Osby, pod łóżkiem w akademiku zawsze trzymał brązowe pudełko pełne pasków, portfeli, zegarków i długopisów na sprzedaż - była to kolejna biznesowa działalność.
Wiosną 1943 r., przed wyjazdem do Göteborga, aby uczyć się w liceum biznesowym (jak wtedy nazywano tego rodzaju szkoły), otworzył swoją pierwszą małą firmę. Opłata za rejestrację marki była dla Ingvara prezentem z okazji ukończenia szkoły od ojca Feodora. Feodor dobrze zainwestował pieniądze. Firma została zarejestrowana pod nazwą "Spółka handlowa IKEA - Ingvar Kamprad Elmtaryd Agunnaryd". Był 28 lipca 1943 roku.
Których wykładów słuchał Ingvar?
Nazwa IKEA pochodzi od jego nazwiska Ingvara oraz farmy, na której mieszkał, oraz parafii: Ingvar Kamprad Elmtaryd Agunnaryd. Jednak pierwszej IKEA daleko było do firmy meblarskiej, którą znamy dzisiaj. We wczesnych latach swojej działalności Ingvar Kamprad importował długopisy, zegarki i nylonowe pończochy, ucząc się krok po kroku zasad dokonywania zakupów.
Ingvar twierdził, że nie był zbyt dobrym uczniem w szkole średniej, ale wykładów na temat tayloryzmu słuchał pilnie. Zaowocowały one trafnym spostrzeżeniem, które stało się fundamentalne dla powodzenia IKEA. Ingvar zauważył bowiem, że główne wysiłki w operacjach handlowych koncentrowały się na wydajnej produkcji, ale bardzo mało, jeśli w ogóle, na dystrybucji. Wyglądało to tak, jakby usprawnienia w fabryce nagle zniknęły po wyprodukowaniu produktu. Proces był powolny i nieefektywny, a dystrybucja przestarzała.
Ingvar zdecydował, że jego przyszłość będzie związana z dystrybucją. - Jeśli chciałem być odnoszącym sukcesy biznesmenem, musiałem wymyślić najprostsze i najbardziej opłacalne sposoby dystrybucji z fabryki do klienta - powiedział lata później. Pomiędzy lekcjami można było go spotkać w szkolnej bibliotece, gdzie czytał reklamy eksportowe i importowe w gazetach branżowych. Postanowił spróbować swoich sił w imporcie towarów z zagranicy. Napisał więc kilka listów łamaną angielszczyzną do różnych producentów i rozpoczął import.
Jaki był pierwszy sukces Ingvara?
Długopisy i zegarki stały się jego najbardziej udanymi produktami w latach 40. Mimo to był stosunkowo naiwny i zrobił kilka złych transakcji. Ale pomyłki są zawsze wpisane w biznes. Ważne, żeby nigdy więcej ich nie popełnić. Do dziś uczenie się na błędach to kluczowa część kultury korporacyjnej IKEA.
Mimo kilku wpadek, ogólnie rzecz biorąc, działalność Ingvara była wielkim sukcesem. Tak wielkim, że położył podwaliny pod jego przyszłe interesy. Został generalnym przedstawicielem francuskiej firmy Etablissement Christian i jej piór Evergood, a także rozpoczął ich sprzedaż specjalistycznym sprzedawcom detalicznym.
Pod koniec lat 40. Ingvar odkrył, że jego główny rywal - Gunnar's Factories w Alvesta - zaczął z powodzeniem sprzedawać meble. Ingvar stwierdził, że swojej przyszłości nie zwiąże z branżą długopisów, lecz z meblami. Smalandia wraz z jeziorem Möckeln otoczonego gęstym lasem była usiana wieloma małymi fabrykami mebli, więc nadarzała się świetna okazja, by rozkręcić nowy biznes. Okazało się, że Ingvar szukał sukcesu nie tam, gdzie trzeba. Cały czas znajdował się tuż obok. I tak narodziła się IKEA.
Jakie wpadki zaliczyła IKEA?
Ingvar Kamprad uwielbiał błędy, pod warunkiem, że czegoś się nauczył i nie popełniał ich ponownie. Trzeba pozwolić sobie na popełnianie błędów. To zawsze przeciętni ludzie są negatywnie nastawieni, którzy spędzają czas na udowadnianiu, że się nie mylili - napisał w Testamencie sprzedawcy mebli w 1976 roku. Według Ingvara strach przed popełnianiem błędów był "wrogiem rozwoju" i "korzeniem biurokracji".
Na przestrzeni lat IKEA popełniła wiele błędów i wyciągnęła z nich kosztowne wnioski. Niektóre projekty zostały zatrzymane po drodze, zanim jeszcze dotarły do sklepów lub klientów. A inne udało się wprowadzić na rynek, czasami z tak katastrofalnym skutkiem, że IKEA musiała przepraszać, a nawet wycofywać produkty.
Jak wyglądały logotypy IKEA?
Logo IKEA jest dziś jedną z najbardziej znanych marek na świecie. Ale nie zawsze tak wyglądało. Podobnie jak IKEA i jej działalność, logotyp stale się rozwijał.
Po objeździe z próbkami produktów i bezpośredniej sprzedaży klientom, Ingvar zauważył, że jego działalność wysyłkowa przyniosła pożądane efekty. Wpływ na to miał m.in. rewolucyjny pomysł na dystrybucję - poprzez katalogi.
W latach 1948-1952 wydawany był ikéa-nytt, katalog zamówień i poprzednik tego, co później stało się corocznym katalogiem IKEA. Jeszcze do niedawna katalogi były elementem charakterystycznym dla IKEA. Pamiętam, jak na początku września codziennie z niecierpliwością sprawdzałam skrzynkę na listy. Teraz ten rodzaj dystrybucji przeniósł się do Internetu.
Wprowadzenie katalogów znalazło odzwierciedlenie w logo. Nad "e" pojawił się akcent. Logotyp pisany był kursywą i małymi literami. Akcent został najwyraźniej zainspirowany nazwą francuskiego producenta długopisów La Société Evergood, dla którego Ingvar Kamprad był teraz generalnym agentem.
Pod koniec lat 60. i na początku 70. IKEA otworzyła pierwszy sklep w Szwajcarii. I tak logo powoli zaczęło przybierać kształt obecnego.
Kto zaprojektował dla IKEA ponad 2100 produktów?
Swoją karierę rozpoczęli w 1979 roku. Są mało znani w Polsce, ale w Szwecji stali się jednymi z najsłynniejszych projektantów. Rodzeństwo Knut Hagberg i Marianne Hagberg dużą część swojej kariery związali z IKEA. Kto nie używał kiedyś szczotki do WC BOLMEN, podium dziecięcego FÖRSIKTIG lub nie zabrał w podróż walizki UPPTÄCKA?
Niezależnie od tego, czy była to łyżka do butów, czy sofa, Knut i Marianne zawsze projektowali z myślą o dobrej formie, inteligentnej funkcji i zrównoważonej jakości w rozsądnej cenie. Swoje prace rysowali odręcznie, bez użycia laptopa.
Ich matka była artystką z domowym studiem, a ojciec był lekarzem. Knut i Marianne swobodnie poruszali się między różnymi światami swoich rodziców. Raz zakradali się do gabinetu, by prześwietlić swoje zabawki, żeby za chwilę rzeźbić w pracowni mamy. Pomysłowe zabawy Knuta i Marianne przerodziły się coś, co wpłynęło na domy milionów ludzi.
Po ukończeniu Frederiksberg Technical College w Kopenhadze oboje zostali projektantami mebli i wnętrz. W 1979 roku rozpoczęli pracę w IKEA i tam już pozostali.
Jakie produkty IKEA można zobaczyć na ekspozycji?
Przez lata zmieniały wizerunek marki, wpływały na jej sukces, położyły podwaliny pod dalszy rozwój. W muzeum zobaczymy meble i akcesoria począwszy od lat 50., po czasy współczesne. Wymieńmy tylko kilka, bo w muzeum są setki.
Stolik ze skrzyni skarbów
Kiedy stolik kawowy LÖVET pojawił się w katalogu IKEA w 1956 roku, Ingvar Kamprad opisał go jako uroczy drobiazg o ultranowoczesnym designie. Miał blat z drewna jacaranda i nóżki pokryte mosiądzem. Można go było zapakować w małe płaskie opakowanie. Był jednym z pierwszych mebli do samodzielnego złożenia.
LÖVET pozostawał w katalogu IKEA do 1962 roku. Pojawił się znowu w 2013 roku. To właśnie wtedy Glenn Berndtsson, twórca produktu, namówił Ingvara Kamprada do przejrzenia starych dokumentów (które IKEA lubi nazywać "skrzynią skarbów"), aby sprawdzić, czy są jakieś fajne produkty, którym można nadać nowe życie. Nowa wersja LÖVET zaczęła być znana pod nazwę LÖVBACKEN.
Fotel arystokrata
Kiedy CAVELLI, zaprojektowany przez Bengta Rudę, pojawił się w katalogu IKEA w 1959 roku, Ingvar Kamprad napisał: Pewny siebie projektant nadał temu meblowi odważną konstrukcję. [...] CAVELLI będzie zauważony w Twoim domu.
Na CAVELLI nie szczędzono wydatków, by uczynić z niego arystokratę lat 60. To zastanawiające, biorąc pod uwagę, że ideą, która od zawsze przyświecała IKEA, było unikanie wysokich kosztów.
Skąd pochodzi krzesło ÖGLA?
Ikoniczne krzesło ÖGLA jest sprzedawane w IKEA od 50 lat. Kluczem do jego sukcesu były ciągłe, czasem drobne - ale istotne - ulepszenia. Ingvar Kamprad znalazł oryginalny model ÖGLA podczas podróży do Radomska. Model znaleziony przez Ingvara był inspirowany typowym krzesłem kawiarnianym zaprojektowanym przez Thoneta w Wiedniu na przełomie wieków.
IKEA natychmiast zamówiła 500 krzeseł. Ale kiedy dotarły, inżynierowie odkryli, że krzesło było trochę niestabilne. Niewielka korekta konstrukcji nóg sprawiła, że krzesło stało się o wiele bardziej wytrzymałe i trwałe.
Krzesło zostało wykonane z giętego, lakierowanego buku i zostało opisane w katalogu z 1962 roku jako "wesołe" i "solidne krzesło relaksacyjne". Kilka lat później, we wrześniu 1964 roku, szwedzki magazyn wnętrzarski Allt i Hemmet przeprowadził eksperyment, w którym przetestowano ÖGLA i cztery podobne, znacznie droższe, konkurencyjne fotele. ÖGLA zwyciężyła i stała się prawdziwym bestsellerem. Święci triumfy do dziś!
Które krzesło się składa?
Składane krzesło TED to klasyk autorstwa projektanta Nielsa Gammelgaarda. Tym, co stanowiło o jego sukcesie, było niezwykle wygodne siedzisko w porównaniu do innych składanych krzeseł. Ponadto zakrzywienie oparcia było dwa razy głębsze niż w innych krzesłach dostępnych na rynku. W pierwszym roku IKEA sprzedała 1,2 miliona modeli.
Mebelek dla dzieci
MAMMUT to kolorowa seria mebli dziecięcych, która nadal jest popularną częścią asortymentu IKEA. Zabawny design został stworzony przez architekta Mortena Kjelstrupa i projektanta mody Allana Østgaarda, którzy zainspirowali się zabawą własnych dzieci.
MAMMUT został pierwotnie wykonany z litego drewna, płyty wiórowej i miał styropianowe nogi. Sprawiało to, że meble były dość ciężkie. Od 1999 roku seria jest wykonana w całości z tworzywa sztucznego odpornego na promieniowanie UV.
Komoda, która wyszlachetniała
Seria HEMNES została wprowadzona na rynek jako unowocześniona wersja wiejskich mebli rustykalnych, które były sprzedawane w IKEA w różnych modelach od lat 70. Przez wiele lat była to wyłącznie seria do sypialni, ale sprzedawała się tak dobrze, że zaczęto dodawać meble do innych pomieszczeń.
Ale gdy zbliżało się nowe tysiąclecie, nadszedł czas na zmianę. Zastąpiono starą antyczną bejca nową, bardziej szarą i stylową. Jednym z ważniejszych produktów tej serii była komoda z litego patynowanego drewna sosnowego, zaprojektowana przez Knuta Hagberga i Marianne Hagberg. Nazwano ją HEMNES i wprowadzono do katalogu IKEA w 2002 roku.
Stolik z rączką
"Przesuń mnie!" - to hasło, które przyświecało Mikaelowi Axelssonowi. BURVIK to mały stolik boczny z uchwytem, który można łatwo przenieść. Mikael stworzył stolik BURVIK, aby mógł się wpisać w małą przestrzeń. Był wystarczająco duży, aby móc odłożyć na niego czasopismo i kubek, ale na tyle lekki, z uchwytem, żeby móc go podnieść jedną ręką.
Jakie wydarzenie czekają nas w marcu?
W weekend 23-24 marca odbędą się kreatywne warsztaty dla dużych i małych. Dotyczyć będą zrównoważonego rozwoju. Będziecie mieli okazję uwolnić swoją kreatywność i stworzyć coś nowego ze starych materiałów. Dostępne będą narzędzia i materiały, które pomogą wcielić w życie wizjonerskie marzenia.
IKEA Museum, www.ikeamuseum.com
Ikeagatan 5, 343 36 Älmhult
