Przy projektowaniu ogrodu trzeba trzymać się kilku podstawowych zasad i zachować odpowiednią kolejnośc prac. Najpierw musimy podzielić przestrzeń na funkcjonalne wnętrza, potem dopasować nasadzenia do istniejących warunków, dobrać rośliny i elementy małej architektury do stylu domu.
Podział przestrzeni
Pierwszym etapem projektowania ogrodu jest podzielenie przestrzeni na wnętrza. Podział wynikać będzie z przeznaczenia ogrodu i naszych potrzeb. Ważne są także warunki (nasłonecznienie, rodzaj podłoża, otaczający krajobraz) i usytuowanie domu na działce.
Część reprezentacyjna - przedogródek
Część znajdująca się między domem a bramą wjazdową i furtką to część reprezentacyjna, czyli tzw. przedogródek. Tutaj trzeba zaplanować wygodne wejście, podjazd do garażu i jedno (albo dwa lub więcej) stanowiska parkingowe. Nieco z boku, ale w miejscu łatwo dostępnym, powinna znaleźć się również wiata śmietnikowa. Ścieżka powinna prowadzić prosto do wejścia do domu, a jej nawierzchnia nie może być wykonana ani ze śliskich materiałów, ani takich, które będą trudne w utrzymaniu i mogą zarastać chwastami lub trawą.
W przedogródku najlepiej sadzić rośliny, które będą efektowne przez cały rok. Warto wybierać drzewa karłowe lub szczepione na pniu, które nie będą zbytnio zasłaniać widoku z domu. Dobrze sprawdzają się tu kuliste odmiany drzew liściastych, nieduże odmiany magnolii, a także krzewy zimozielone, np. różaneczniki (Rhododendron), bukszpany (Buxus), cisy (Taxus) lub laurowiśnie (Prunus laurocerasus). Wzdłuż ścieżek na klasycznych lub podwyższonych rabatach sprawdzą się niskie, kwitnące gatunki, takie jak lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia), wrzosy (Calluna) i wrzośce (Erica), trawy ozdobne i róże.
Część rekreacyjna - taras i miejsce do grillowania
Za domem lub z jego boku, gdzie zwykle znajduje się taras, najczęściej projektuje się część rekreacyjną z dużym trawnikiem, na którego tle doskonale prezentują się kompozycje z krzewów i roślin. Jeśli planujemy plac zabaw dla dzieci, warto go zlokalizować w takim miejscu, które jest widoczne z tarasu i okien domu oraz które po pewnym czasie będzie można przekształcić w zakątek o charakterze wypoczynkowym.
Zakątek do grillowania lub przeznaczony na ognisko powinien się znajdować kilkanaście metrów od naszego domu i w takim miejscu, by dym nie przeszkadzał sąsiadom. Obok warto zaprojektować altanę z wygodnym stołem i ławkami do siedzenia.
Przestrzeń do uprawy roślin
Warzywnik, ogród ziołowy lub przestrzeń do upraw krzewów i drzew owocowych można usytuować w dalszej części ogrodu, ale trzeba pamiętać, by do kwatery użytkowej prowadziła wygodna, utwardzona ścieżka. Pielęgnacja roślin użytkowych wymaga częstego pielenia, nawożenia i dostarczania taczką nowych sadzonek lub skrzynek, do których zbierać będziemy plony. Jeśli nie mamy miejsca na oddzielny warzywnik, rośliny użytkowe możemy też wkomponować pomiędzy gatunki ozdobne.
W projekcie warto zaplanować kompostownik oraz szopę do przechowywania narzędzi ogrodniczych - najlepiej w dalszej części posesji, w lekkim cieniu drzew lub ogrodzenia.
Dobór roślin
Gatunki drzew, krzewów i bylin, które chcemy posadzić wokół domu muszą przede wszystkim być dobrane do panujących warunków. Trzeba wziąć pod uwagę stanowisko, na jakim będą rosły (słońce, półcień lub cień) oraz rodzaj podłoża (piaszczyste, gliniaste, próchniczne). Ważnym czynnikiem jest też możliwość późniejszej pielęgnacji roślin. Niektóre gatunki są łatwe w uprawie i prawie „bezobsługowe”, a inne wymagają okrywania na zimę, regularnego nawożenia lub przycinania. Dlatego wybór roślin zależy też od naszego stylu życia i czasu, jaki będziemy mogli poświęcić roślinom.
Trzeba pamiętać, że mamy do czynienia z roślinami, a one z roku na rok powiększają się; niektóre zmieniają swój wygląd o każdej porze roku. Rozmieszczając je na działce, zaczynamy od największych, czyli od drzew, potem projektujemy rozmieszczenie krzewów i pnączy, a na końcu bylin i roślin jednorocznych. Projektując miejsca dla roślin od razu pozostawmy tyle przestrzeni, ile będą potrzebowały po kilku lub kilkunastu latach rozwoju.
Rośliny sadzimy w grupach (dobierając do siebie te o podobnych wymaganiach). Drzewa, krzewy i żywopłoty służą do podziału ogrodu na wcześniej wyznaczone wnętrza. Choć zwykle oferta szkółek i centrów ogrodniczych kusi masą ciekawych odmian, warto wybrać na początku kilkanaście podstawowych, które będą pasowały do stylu domu i nadadzą ogrodowi określony charakter - inne rośliny będą pasowały do ogrodu w stylu nowoczesnym, a inne do projektowanego na leśnej działce lub mającego styl orientalny.
Akcenty końcowe
Elementy małej architektury, niczym bibeloty w mieszkaniu, dodają smaku roślinnym kompozycjom. Trzeba jednak stosować je z umiarem i starać się wkomponować je w rośliny tak, aby wyglądały naturalnie. Wybierając rzeźby, donice, meble ogrodowe i inne elementy dekoracyjne, cały czas pamiętajmy o ogrodzie jako całości.
Dysponując małą przestrzenią najlepiej decydować się na materiały jasne i rośliny tworzące białe lub niebieskie kwiaty (będą optycznie powiększać przestrzeń). Jeśli chcemy przykuć uwagę bylinową rabatą lub grupą krzewów, posadźmy gatunki o mocnych, ognistych kolorach i podkreślmy ich urodę gatunkami o kontrastujących liściach lub kwiatach.
