Wzór Kaivo autorstwa Maiji Isoli. Symbol wzornictwa lat 60.

Niewiele jest wzorów tkanin, które doczekały się statusu kultowych, szczególnie w porównaniu z liczbą krzeseł, która dzierży to miano. Do tego wąskiego grona z pewnością zalicza się wzór o nazwie Kaivo, zaprojektowany w 1964 roku przez Maiję Isolę (1921-2007) dla fińskiej marki Marimekko. Prosty, geometryczny motyw i intensywne kolory wyznaczyły nowy szlak w designie.

Maija Isola z wykształcenia była malarką, jednak niemal całe życie zawodowe poświęciła na tworzenie nowych wzorów tkanin. Już jako młoda 24-letnia kobieta została zatrudniona w firmie tekstylnej Printex, a kilka lat później stała się pierwszym oficjalnie zatrudnionym pracownikiem powstającej dopiero firmy Marimekko.

Marka od początku chciała produkować nowoczesne wzory, dalekie od zachowawczych i wszechobecnych kwiatków, pepitek oraz groszków. Założenia firmy pokrywały się z ambicjami młodej artystki, która notabene nie chciała być nazywana projektantką. Isola narzuciła sobie i innym szybkie tempo pracy. Dużo malowała, oglądała i podróżowała w poszukiwaniu inspiracji.

Klasyka bez końca Ten wzór nigdy się znudzi. Jego hipnotyzująca rytmika powoduje, że jest tak samo aktualny teraz, jak pięćdziesiąt lat temu, kiedy miał premierę.

Choć w ciągu swojej blisko czterdziestoletniej kariery w Marimekko stworzyła łącznie ponad 500 wzorów, to wciąż uważała, że to mało. W zachowanym liście do córki napisała: "[…] znowu zaczęłam zdawać sobie sprawę, że być może uda mi się zrealizować tylko promil tego, co chciałabym stworzyć". Intensywna praca jednak szybko zaczęła przynosić owoce. W połowie lat 60.

Królestwo tkanin W firmowym sklepie Marimekko niepodzielnie królują wzory stworzone przez Maiję Isolę. Przez cały okres współpracy z fińską marką artystka wykreowała ponad 500 deseni.

Maija Isola stworzyła swoją najsłynniejszą kolekcję drukowanych tkanin bawełnianych, na których znalazły się duże wzory geometryczne w wyrazistych, płasko kładzionych kolorach. Jednym z najważniejszych wśród nich okazał się wzór Kaivo z 1964 roku. Odzwierciedlał bieżące nurty w sztuce, szczególnie colour field painting, ale także op-art. Jednak Isola bardziej niż do sztuki nawiązywała do natury.

Wzór miał oddawać ruch wody, hipnotyczny, spokojny, taki, który można obserwować po rzuceniu kamieniem w gładką taflę jeziora. Wodne nawiązania potwierdza nazwa - kaivo oznacza w języku fińskim studnię.

Zaproponowany przez malarkę deseń choć silnie zgeometryzowany nie był agresywny w swych formach, w przeciwieństwie do zastosowanych barw. W oryginale Isola wprowadziła czystą czerwień zestawioną z klasyczną bielą i czernią.

Wzór trafił w gusta swojej epoki. Nasycone kolorami tkaniny z prostymi motywami graficznymi były wystawiane w Europie, Ameryce oraz Australii i wywarły wpływ na dalsze projektowanie tkanin.

Unikko czyli maki Wzór ten, podobnie jak Kaivo, nie wychodzi z mody. Maija Isola tym projektem sprawiła, że już nikt nie traktował kwiatowych tkaninach jako nudne, albo staromodne.

Maija Isola za projekty z tej kolekcji otrzymała nagrodę ID (Industrial Design) w 1965 i 1968 roku. Z kolei marka Marimekko za ich sprawą zdobyła międzynarodowy rozgłos. Kaivo nie jest jedynym wzorem, jaki wówczas Isola zaprojektowała dla firmy, a który zrobił tak oszałamiającą karierę.

W 1964 roku powstał także słynny deseń Unikko, czyli maki. Podobno malarka stworzyła go w akcie buntu, kiedy dyrekcja firmy zabroniła swoim pracownikom projektowania wzorów kwiatowych, które uznała za staromodne. Jednak w makach Isoli nie było nic staroświeckiego. Wzór wypchnął z ubrań typowe kwiatowe łączki. Sukienkę ozdobioną makami miała m.in. Jacqueline Kennedy.

Współpraca Maiji Isoli i Marimekko dobiegła końca w 1987 roku. Artystka poświęciła się malarstwu i do końca życia nie przyjęła zlecenia na żaden wzór. Dziś o jej spuściznę dba córka, Kristina, dzięki której produkty z motywami autorstwa Maiji Isoli wciąż trafiają na rynek.

Obecnie wzór Kaivo jest spotykany nie tylko na tkaninach, pojawia się na wszelkiego rodzaju sprzętach kuchennych, tacach, talerzach, podkładkach, przedmiotach dekoracyjnych, a nawet na obudowach do telefonów.

tekst: Anna Oporska;
zdjęcia: Marimekko