Monstera jest pnączem pochodzącym z regionów tropikalnych. Na naturalnych stanowiskach tę piękną i oryginalną roślinę można spotkać w Ameryce Środkowej i Południowej. Może tam osiągać długość nawet 20 metrów.
Największą ozdobą monster są wielkie, błyszczące, zaokrąglone, oryginalnie powcinane liście. To właśnie z ich powodu monstery stały się ostatnio tak modne i są tak chętnie uprawiane w mieszkaniach. Ten trend przeniósł się nawet na elementy wykończenia wnętrz, dekoracje, tkaniny czy ceramikę. Charakterystyczne liście monster znajdziemy również w biżuterii oraz przedmiotach codziennego użytku.
Monstery cieszą się jednak tak wielkim powodzeniem nie tylko ze względu na urodę, ale również ze względu na osiągane rozmiary i dość mało kłopotliwą uprawę. Choć rosną dość powoli (rocznie przyrastają monsterze najwyżej 4 nowe liście), po 10 latach troskliwej pielęgnacji monstera dziurawa może osiągnąć nawet 2,5 metra wysokości. Jest więc rośliną numer jeden, której nie może zabraknąć we wnętrzu zaaranżowanym zgodnie z trendem urban jungle!
Skąd pochodzą monstery?
Należą do rodziny obrazkowatych. Są więc kuzynkami takich tropikalnych roślin uprawianych w doniczkach, jak anturium, zamiokulkas, scindapsus, alokazja czy skrzydłokwiat. Choć wszystkie te rośliny różnią się między sobą pokrojem oraz kształtem i barwą liści, niektóre cechy, np. budowa ich kwiatów, świadczą o wspólnym pochodzeniu.
Gatunki i odmiany
Do rodzaju monstera (Monstera) zalicza się 37 gatunków roślin. W warunkach domowych uprawia się najczęściej dwa gatunki - najbardziej popularną monsterę dziurawą (Monstera deliciosa) dorastającą w naszych domowych warunkach do 2,5 m wysokości. Jej młode liście są sercowate i nie mają dziur. Dopiero po pewnym czasie zaczynają na nich pojawiać się wcięcia i otwory. Stają się też coraz większe, osiągając z czasem średnicę 60 cm.
Warto wiedzieć, że po kilku latach uprawy monstera zaczyna wytwarzać również długie, cienkie korzenie powietrzne, które mogą dorosnąć nawet do 1 m długości. Niektórym zwisające korzenie się nie podobają, ale nie należy ich obcinać (jeśli nie przypadną nam do gustu, możemy je zwinąć i zapleść wokół rośliny). Kwiaty (kolby schowane w charakterystycznych pochwach) pojawiają się rzadko i jedynie na starszych egzemplarzach.
W centrach ogrodniczych pojawiają się też ciekawe odmiany monstery dziurawej - ‘Variegata’ o liściach ozdobionych białymi plamami, ‘Marmorata’ charakteryzującą się liśćmi z żółtymi plamami oraz ‘Borsigiana’, która ma jeszcze większe liście niż gatunek, a do tego w warunkach domowych nieraz wydaje owoce o cytrusowym zapachu.
Mniej popularnym, ale równie efektownym gatunkiem jest monstera ukośna, zwana też perforowaną (Monstera obligua). Liście tego gatunku są podłużne i nie mają wcięć, ale dziury. Jest to roślina o delikatniejszym pokroju i jaśniejszej zieleni. Ładnie wygląda w szerokich donicach lub prostokątnych skrzyniach.
Uprawa monstery w domu
Pochodząca z tropikalnej dżungli monstera wiosną i latem powinna stać w temperaturze pokojowej (optymalna temperatura wiosną i latem to ok. 24˚C), a zimą w pomieszczeniu, gdzie temperatura nie spada poniżej 13˚C.
Wymaga stanowiska półcienistego - najlepiej postawić ją w tam, gdzie światło jest rozproszone, np. w głębi salonu, kilka metrów od południowego okna lub w pobliżu okna w pokoju o wystawie północnej. Pamiętajmy, że nie znosi ani bezpośredniego nasłonecznienia, ani całkowitego zacieniania. Jeśli roślina będzie miała zbyt ciemno, nie będą się na jej liściach tworzyć wcięcia, a jej pędy staną się wiotkie. A jeśli będzie zbyt mocno oświetlona, na liściach pojawią się żółte plamy z dziurkami.
Uwaga! Monstera ma wielkie liście i wygląda na silną, ale jest wrażliwa na przeciągi - musi więc stać z dala od okna, które uchylamy w okresie jesienno-zimowym!
Podlewanie i zraszanie monstery
Choć monstera ma wielkie liście i jest sporą rośliną, wcale nie wymaga częstego podlewania. Za to ważnym zabiegiem jest zraszanie liści, ponieważ pochodzi z tropików, gdzie wilgotność powietrza jest bardzo wysoka. Jak więc dbać o monsterę na co dzień?
W okresie od wiosny do jesieni wystarczy, że nawodnimy roślinę raz w tygodniu - zawsze sprawdzając wcześniej, czy wierzchnia warstwa podłoża jest przesuszona. Za to dwa razy w tygodniu (szczególnie jest to ważne w czasie upałów) należy zraszać liście.
Zimą monstery podlewamy nie częściej niż raz na 10 czy nawet 14 dni, ich liście zraszamy raz w tygodniu. Jeśli zauważymy, że końcówki liści rośliny zasychają, przyczyną może być właśnie zbyt niska wilgotność powietrza w mieszkaniu (szczególnie jest to ważne w okresie grzewczym). Warto wówczas postawić obok rośliny naczynie wypełnione wodą albo zawiesić na kaloryferze gliniany nawilżacz i regularnie go uzupełniać.
W zależności od potrzeby monsterom (najlepiej zanim zrosimy je wodą) trzeba przecierać liście usuwając z nich kurz. Należy to robić bardzo delikatnie, aby ich nie porwać.
Nawożenie
Regularne nawożenie monstery jest konieczne, jeśli chcemy mieć zdrową i ładnie wyglądającą roślinę. W przeciwieństwie jej liście zaczną tracić ciemnozieloną barwę, a na ich końcówkach zaczną pojawiać się brązowe przebarwienia. Najlepszym sposobem na dostarczenie składników odżywczych monsterom jest zasilanie ich nawozami wieloskładnikowymi do roślin doniczkowych w płynie - wiosną i latem mniej więcej co dwa tygodnie. Jesienią i zimą monster, podobnie jak innych roślin doniczkowych, nie nawozimy.
Jak i kiedy przesadzać monsterę?
Kupioną sadzonkę monstery przez kilka pierwszych lat uprawy należy przesadzić co roku do doniczki o rozmiar większej od poprzedniej. Pamiętajmy, że nowa doniczka musi mieć otwory w dnie, dzięki czemu nadmiar wody będzie mógł swobodnie odpłynąć. Na dno doniczki wsypujemy warstwę drenażu (keramzytu lub drobnego żwiru), a następnie odpowiednią ziemię.
Monsterom należy zapewnić przepuszczalne, próchniczne podłoże. Może to być uniwersalna ziemia do uprawy roślin doniczkowych z domieszką perlitu w proporcji 3:1. Dzięki perlitowi uzyskamy lepszą strukturę podłoża.
Po włożeniu rośliny do ziemi trzeba w doniczce umieścić podporę, do której wraz z jej wzrostem będziemy przywiązywać delikatnie jej pędy. Gruby palik owinięty włóknem kokosowym będzie wyglądał estetycznie i naturalnie. Na koniec obsypujemy bryłę korzeniową rośliny przygotowanym podłożem i uciskamy ziemię. Pędy delikatnie przywiązujemy do palika (rafią lub sznurkiem), uważając by ich nie uszkodzić.
Uwaga! Podczas wszystkich zabiegów pielęgnacyjnych przeprowadzanych na monsterze trzeba mieć na dłoniach rękawiczki. Sok tej rośliny może podrażnić naskórek. Monsterę trzeba też trzymać w miejscu, w którym nie bawią się małe dzieci i z dala od domowych zwierząt (jej sok jest trujący).
Problemy w uprawie monstery
Monstery bywają atakowane przez szkodniki i choroby. Najczęstszej atakują je wełnowce lub przędziorki - jeśli zauważymy i zidentyfikujemy te szkodniki, usuwamy je wacikiem nasączonym alkoholem i spryskujemy liście preparatem przeznaczonym do walki z konkretnymi gatunkami. Źle pielęgnowane rośliny (zbyt często podlewane) mogą zapaść na tzw. zgniliznę korzeni i podstawy pędu. Wskutek tego cała roślina obumiera i trzeba się jej pozbyć.
