Wrocław jest pełen niespodzianek, można je odkrywać tygodniami, a i tak zostanie coś, co nas zaskoczy. Takim wyjątkowym i wciąż odkrywanym na nowo miejscem jest Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wrocław ma ponad 2 tys. ha lasów, 26 parków, trzy duże ogrody, skwery i zieleńce. Słynie z magnolii - to najbardziej charakterystyczny krzew tego miasta. Kwiat magnolii służył nawet jako logo telewizji wrocławskiej - była to trójkolorowa litera "W" podzielona na trzy części układające się w kwiat.
Magnolie można też wiosną podziwiać w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, który znajduje się na Ostrowiu Tumskim, w sercu historycznego miasta.
Co to jest ogród botaniczny?
Zacznijmy od tego, co nazywamy ogrodem botanicznym. Najprościej mówiąc, to miejsce, w którym gromadzi się gatunki roślin pochodzące z różnych stron kraju i świata; roślin z różnych stref klimatycznych i siedlisk. Zadaniem ogrodu botanicznego jest ekspozycja roślin oraz prowadzenie ich obserwacji w celach naukowych, a także ochrona gatunków ginących lub zagrożonych wyginięciem.
Kiedy powstał pierwszy ogród botaniczny na świecie?
Pierwszy publiczny ogród botaniczny powstał w 1333 r. w Wenecji. Jednak najstarszym i do dziś istniejącym jest ogród w Padwie. Został założony w 1545 r., a w 1997 r. wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
W Polsce pierwszy ogród botaniczny powstał w 1775 r. w Grodnie (obecnie Białoruś). Najstarszy zaś i do dziś funkcjonujący jest Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, założony w 1783 roku.
Kiedy powstał pierwszy ogród botaniczny we Wrocławiu?
Pierwszy ogród botaniczny powstał w 1540 r. i uprawiano w nim rośliny lecznicze oraz różne drzewa i krzewy. Znajdował się w pobliżu dzisiejszej ul. Ruskiej, a jego założycielem był aptekarz Jan Woyssel.
Drugi, zlokalizowany przy obecnej ul. Wierzbowej, stworzył w 1587 r. doktor filozofii i medycyny Wawrzyniec Scholz. Było w nim 385 gatunków i odmian roślin leczniczych i ozdobnych. W cieplarni rosły granaty, cytryny i pistacje. Po śmierci właścicieli ogrody przestały istnieć. I wtedy nastał wiek XIX.
Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego - Pomnik Historii
W 1811 r. powstał pierwszy we Wrocławiu uniwersytet: Universitas Litterarum Wratislaviensis. Tuż obok założono ogród botaniczny, na który król pruski Fryderyk Wilhelm III przeznaczył 5 h terenu (notabene polscy historycy wspominają go jako władcę marnego, który wsławił się haniebnym czynem, bo z jego rozkazu zniszczono insygnia koronacyjne królów polskich, a następnie przetopiono je na monety).
Pomysłodawcą założenia ogrodu był Heinrich Friedrich Link, profesor botaniki i chemii na Uniwersytecie Wrocławskim, anatom, fizjolog i systematyk roślin. Potem pieczę na ogrodem botanicznym objął lekarz Ludolf Christian Treviranus. Za jego czasów powstało herbarium, palmiarnia i szklarnie.
Kolejni dyrektorzy powiększyli kolekcję roślin do 12 tys. gatunków, opatrzyli rośliny trwałymi etykietami, założyli Muzeum Botaniczne, wydali pierwszy przewodnik i udostępnili ogród do zwiedzania dla turystów we wszystkie dni tygodnia. Wojna zniszczyła ogród, dopiero w 1974 r. wpisano go do rejestru zabytków. W 1994 r. wraz z historycznym centrum Wrocławia został uznany za Pomnik Historii.
Co zobaczyć w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego?
Obecnie na blisko 7,5 hektarach można podziwiać prawie 12 tys. roślin oraz ich odmian. Na terenie ogrodu znajduje się około 29 żywych pomników przyrody.
Arboretum - tu rośnie dąb błotny!
We wschodniej części ogrodu mieści się Arboretum, czyli park naturalistyczny, w którym można odnaleźć drzewa i krzewy z Europy, Azji czy Afryki. Rosną tu pomnikowe drzewa, m.in. cisy, dęby, platany, buki i miłorzęby.
Niemałą atrakcją jest dąb błotny, który doskonale rośnie w dolinach rzek i na terenach podmokłych. Dorasta do 25-30 cm i ma wysoki pień, na końcu którego znajduję się stożkowata korona. Lubi słońce, a jego cechą charakterystyczną jest wyjątkowa odporność na mróz.
Alpinarium - góry w centrum Wrocławia?
Alpinarium to ogród zbudowany ze skał, kamieni i ziemi, w którym odtwarzane jest górskie środowisko naturalne. Na jego terenie znajdują się rośliny wysokogórskie, a czasem także arktycznymi, które mają podobne wymagania.
W ogrodzie na poszczególnych wzniesieniach jest flora pasm górskich środkowej i południowej Europy, środkowej i wschodniej Azji, Azji Mniejszej, Kaukazu, Ameryki Północnej i Południowej oraz Nowej Zelandii. Jest tu obecnie ok. 2 tys. gatunków i odmian uprawnych roślin górskich.
Jakie rośliny ozdobne można znaleźć o ogrodzie botanicznym we Wrocławiu?
Rosną tu drzewa ozdobne o barwnych liściach, takie jak czerwone klony, złote cisy, smukłe cyprysiki, płaczące modrzewie i kuliste żywotniki. Wiosną uwagę przyciągają kwitnące magnolie, wiśnie i jabłonie; jesienią efektownie przebarwiają się liście klonów palmowych.
Najliczniejsze są kolekcje kosaćców, liliowców, bodziszków, tawułek, funkii, żurawek, pacioreczników, dalii oraz złocieni.
Ale tym, co robi największe wrażenie, jest niezwykle atrakcyjna trzymetrowa gunnera brazylijska (Gunnera manicata). Ta niesamowita, kolosalna bylina przypomina trochę przerośnięty rabarbar, ale tak naprawdę jest rośliną egzotyczną z Boliwii. Jej liście po 2-3 latach uprawy osiągają ok. 2 m średnicy i osadzone są na długich kłujących łodygach.
W Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego znajduje się również największa i najlepiej prowadzona kolekcja piwonii. Obejmuje ona głównie odmiany piwonii chińskiej (Paeonia lactiflora). Piwonie w naturze występują na obszarze Mongolii, Rosji, Chin, Korei i Japonii. Korzeń tej rośliny od wieku stosuje się w medycynie chińskiej. Jest nazywana kwiatem miłości.
Rośliny wodne i błotne - uwaga: roślina drapieżna na torfowisku!
W tej części ogrodu znajduje się staw, który był kiedyś jednym z ramion Odry. Jego brzegi spina stylowy drewniany mostek, a nieco dalej jest kładka. Na pierwszy plan wybija się licząca ponad 100 odmian największa w Polsce kolekcja zimujących w naszym klimacie, barwnie kwitnących odmian grzybieni Nymphaea, zwyczajowo nazywanych także nenufarami lub liliami wodnymi.
Rosną też tutaj rośliny szuwarowe: pałki, kosaćce, tatarak oraz robiąca wrażenie 5-metrowa trzcina Phragmites australis var. pseudodonax czy biało kwitnąca czermień błotna Calla palustris.
Natomiast na torfowisku przyległym do stawu znajduje się bardzo rzadko występującą u nas w kraju Aldrowanda pęcherzykowata. Jest to roślina drapieżna, która odżywia się drobnymi organizmami wodnymi, jak larwy komarów, a nawet drobnym narybkiem. Jest wpisana do Polskiej czerwonej księgi roślin.
Co jest atrakcją wrocławskiego ogrodu botanicznego?
W ogrodzie znajduje się jedna z największych na świecie kolekcja subtropikalnych i tropikalnych roślin wodnych i błotnych, które rosną w specjalnych akwariach. Nowością są dwa akwaria wykonane w stylu amano, których twórcą był Takashi Amano, największy na świecie japoński akwarysta. Takashi z zawodu był fotografem. Pracował z wielkoformatowymi kamerami, co pozwalało mu uchwycić chwile oraz skomplikowane szczegóły natury. Prace Amano (fotografie) były wystawiane na całym świecie.
Wnętrza wrocławskich akwariów udekorowano korzeniami i skałami, przez co nabrały naturalnego wyglądu. W malowniczych grupach są tu wysadzone nieobecne w naszej florze rośliny, jak aponogeton, echinodorus, hygrophila, ludwigia i wiele innych.
Ogród botaniczny - tu zobaczysz odciski wymarłych roślin
Oprócz ekspozycji roślin w ogrodzie można podziwiać zbudowany w 1856 r. na terenie alpinarium przekrój geologiczny wałbrzyskich złóż węgla kamiennego, przedzielonych osadami piaskowców i łupków. W ekspozycję wkomponowano skamieniałe odciski wymarłych roślin oraz skamieniałe pnie drzew. Zobaczycie tu również wystawę prezentującą anatomię drzewa.
We wrocławskim ogrodzie botanicznym organizowane są koncerty, a także wydarzenia plenerowe, spotkania i warsztaty dla miłośników ogrodnictwa. 2 czerwca planowany jest Dzień Dziecka. Do ogrodu można wejść zarówno od ulicy Sienkiewicza, jak i od strony Ostrowa Tumskiego.
