Zanim przystąpisz do prac z elektryką
Oczywiście nie zachęcamy do samodzielnych prac, związanych z rozłożeniem lub modernizacją instalacji elektrycznej w domu bądź mieszkaniu. Takie prace należy zlecić elektrykowi z uprawnieniami, który dokona również precyzyjnych pomiarów i wykona instalację elektryczną zgodnie ze sztuką i normami. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy trzeba wymienić zepsuty włącznik, gniazdko lub zawiesić nową lampę i te prace możemy wykonać samodzielnie, zachowując niezbędne środki ostrożności. Z pewnością przyda się również wiedza dotycząca kolorów i zastosowania kabli, najpierw jednak warto zwrócić uwagę na kwestie bezpieczeństwa.
Najważniejszą zasadą jest odcięcie zasilania od elementu, który chcemy wymienić. Nie wystarczy wyłączenie włącznika. Bezwzględnie należy całkowicie odciąć go od prądu, czyli wyłączyć bezpiecznik odpowiedzialny za zasilanie. Nawet jeśli odłączyliśmy zasilanie, należy dodatkowo upewnić się za pomocą wskaźnika neonowego do wykrywania napięcia sieciowego, że prąd faktycznie został odłączony i nie dociera do elementu. Jeśli wskaźnik, po dotknięciu do elementu lub przewodu zaświeci się, oznacza to, że prąd nie został odłączony i nie można podejmować żadnych prac do momentu prawidłowego odłączenia zasilania.
Po odłączeniu zasilania, pracę zaczynamy od oczyszczenia końcówek poszczególnych przewodów z izolacji. Do montażu wystarczy 1 cm oczyszczonej żyły. Jeśli zasilanie zostało prawidłowo zatrzymane, można przystąpić do wymiany elementu. Przyda się garść informacji o kolorach kabli, funkcjonujących w domowej instalacji elektrycznej, ponieważ niewłaściwie podłączone, mogą w najlepszym wypadku powodować brak działania elementu, a w najgorszym zwarcie i w konsekwencji porażenie prądem, uszkodzenie podłączonego urządzenia albo pożar.
Przewody w domowej instalacji elektrycznej, które współpracują z prądem przemiennym, dzielimy na fazowe, w których płynie prąd, neutralne i ochronne. Kabel może składać się z kilku przewodów, a przewody otulone są wspólną izolacją i w zależności od ich ilości, osłonka izolacyjna może być okrągła bądź płaska.
Przewody fazowe L – kolory
Przewody fazowe oznaczone jako L są kablami, przez które przepływa prąd o napięciu 230V. W przypadku wystąpienia większej ilości faz spotkamy się z oznaczeniem L1, L2 i L3. To właśnie te przewody pracują pod napięciem i odpowiedzialne są za przesyłanie prądu elektrycznego.
Najczęściej występują one w kolorze czarnym i brązowym, jednak niekiedy, przykładowo w sytuacji, kiedy przewód zawiera większą ilość żył (elementów przewodzących), może zostać użyty czerwony, biały bądź szary kolor izolacji.
W zasadzie kolor przewodu w dużej mierze zależy od producenta, dlatego możemy spotkać się również z innymi kolorami kabla fazowego L. Warunkiem bezwzględnym, stosowanym przez wszystkich producentów jest zakaz używania w przewodach typu L koloru jasnoniebieskiego i żółto-zielonego.
Niebieski przewód neutralny N
Przewód neutralny (zerowy, roboczy) oznaczony jest jasnoniebieskim lub błękitnym kolorem izolacji. Przewód powinien być uziemiony i połączony z neutralnym miejscem sieci energetycznej, co oznacza, że nie ma, a raczej nie powinno być w nim prądu. Nie polecamy jednak „na próbę” dotykać tego przewodu, ponieważ nigdy nie wiemy, czy osoba projektująca i wykonująca instalację zrobiła to rzetelnie i obwód jest pozbawiony błędów i wad.
Przewód N służy do przesyłania energii dla odbiorników jednofazowych i ma niebagatelne znaczenie dla ich właściwego funkcjonowania. Jest to związane z niesymetrycznym obciążeniem. Reasumując, w obwodzie elektrycznym prądu przemiennego, powinny funkcjonować jednocześnie przewody L i N, przy czym przewód N podłączany jest do złącza po prawej stronie gniazdka, natomiast przewód L po lewej.
Żółto-zielony przewód ochronny PE
Nie bez znaczenia jest nazwa kabla. Ochronny, czyli chroni. W tym przypadku chroni człowieka przed porażeniem prądem i oznaczony jest kolorem żółto-zielonym. Główny przewód ochronny w mieszkaniu połączony jest z ziemią, a konkretnie kończy się na bednarce lub drucie, które zakopane są w ziemi. W pozostałych przypadkach przewód ochronny połączony jest w skrzynce rozdzielczej z przewodem neutralnym N.
Druga strona przewodu, wychodząca z gniazdka, powinna zostać połączona z ze stykiem ochronnym, czyli bolcem. Nie wszystkie instalacje, szczególnie w starym budownictwie, są wyposażone w ten kabel. Dla własnego bezpieczeństwa warto jednak zadbać przy remoncie instalacji lub budowie domu i wyposażenie obwodu elektrycznego w kabel ochronny PE.
Kolory przewodów w starych instalacjach
Mieszkańcy starych bloków i domów, mogą się jednak zdziwić, odkręcając gniazdko lub włącznik. Kolory kabli w starych instalacjach mogą być inne, szczególnie jeśli część z nich montowana była jeszcze w starej technologii, czyli żyły przewodu wykonane są z aluminium i dosłownie kruszą się w palcach. Najlepiej zdecydować się na gruntowny remont takiej instalacji dla swojego własnego bezpieczeństwa.
Przewody aluminiowe znacznie bardziej, niż miedziane i stwarzają zagrożenie pożarowe. Jeśli jednak chwilowo nie możemy wyremontować starej instalacji, ponieważ wiąże się to z wykuwaniem ze ścian starych przewodów i ich wymianą na nowe, to warto w przypadku wymiany gniazdka lub włącznika wiedzieć, na co możemy się natknąć. Przede wszystkim kable aluminiowe są kruche, dlatego postępujemy z nimi bardzo ostrożnie.
W starych instalacjach możemy znaleźć kable w kolorze żółtym, różowym, białym, czarnym, fioletowym, czy pomarańczowym. Do rozwiązania zagadki, w którym kablu jest prąd, będziemy potrzebować wskaźnika neonowego, który popularnie nazywany jest probówką. To on, zaświecając się przy dotknięciu do kabla, upewni nas, że jest w nim napięcie.
Pamiętajmy, że nawet w starych instalacjach, powinien zostać zachowany kolor niebieski przewodu neutralnego N i żółto-zielony przewodu ochronnego PE. Zdarza się, że zamiast dwóch osobnych przewodów, został zamontowany jeden o oznaczeniu PEN, łączący obie funkcje w instalacji, a jego izolacja może przyjąć kolor niebieski. W nowych instalacjach przewody N i PE funkcjonują osobno.
Kolory przewodów elektrycznych – prąd stały
Kable prądu stałego spotykamy najczęściej w zasilaczach, pracujących przy napięciu znamionowym 12 V lub niższym. W tym przypadku mamy do czynienia z zaledwie dwoma przewodami, przy czym najczęściej przewód czerwony oznacza potencjał dodatni, natomiast czarny bądź niebieski, potencjał ujemny. Należy uważać, żeby nie podłączyć przewodów odwrotnie, ponieważ będzie to skutkowało uszkodzeniem urządzenia.
